Τι σημαίνει heavy weather

Τι σημαίνει heavy weather;

Και μάλιστα τι σημαίνει στη θάλασσα και τι σημαίνει για ένα καράβι;

Ας αφήσουμε μια εικόνα να το πει. Γιατί λένε πως μια εικόνα ίσον με χίλιες λέξεις:

Πηγή φωτογραφίας ένα κυπριακό ιστολόγιο και από ανάρτησή του για την τραγωδία του Aegean Angel: http://filoksenos.blogspot.com/2010/12/blog-post_6825.html

Σαφώς η φωτογραφία αυτή δεν είναι από το Aegean Angel. Εικονίζεται κάποιο φορτηγό ενώ το Angel είναι δεξαμενόπλοιο, γκαζάδικο όπως λέγεται στη γλώσσα των ναυτικών ή και τάνκερ από τον αντίστοιχο αγγλικό όρο.

Δείχνει όμως ανάγλυφα τι μπορεί να συνέβαινε και στην περιοχή και την ώρα της τραγωδίας. Αφού όπως γράφτηκε επικρατούσε heavy weather και μάλιστα οκτώ και πλέον μπωφόρ...

Το ερώτημα είναι αν βλέποντας ένας καπετάνιος σε τέτοια κατάσταση το κατάστρωμα του πλοίου του, ή την κουβέρτα στη ναυτική διάλεκτο, μπορεί να αποφασίσει να πάει ο ίδιος στην πλώρη ή να στείλει κάποιο άλλο μέλος του πληρώματος. Και η απάντηση είναι "εξαρτάται"...

Από τι; Από το αν μια τέτοια ενέργεια θεωρήσει ο πλοίαρχος ότι είναι εντελώς απαραίτητη για να σωθεί το καράβι.

Μπορεί να πάει όμως άνθρωπος στην πλώρη κάτω από τέτοιες συνθήκες; Δύσκολο, τρομακτικά δύσκολο, έως αδύνατον...

Εδώ όμως θα χρειαστεί να θυμηθούμε πως στα πλοία αλλοτινών εποχών η διαρρύθμιση δεν ήταν όπως στα περισσότερα σημερινά. Δηλαδή δεν ήταν τα πάντα συγκεντρωμένα στο πίσω μέρος. Σήμερα και ο χώρος της μηχανής και ο χώρος ενδιαίτησης και η γέφυρα του σκάφους βρίσκονται στα περισσότερα καράβια στον ίδιο χώρο, στο ακομοδέσιο, στην πρύμνη του σκάφους. Και επικοινωνούν εσωτερικά μεταξύ τους. Δε χρειάζεται δηλαδή ο ναυτικός να βγει έξω στο κατάστρωμα και να εκτεθεί στα στοιχεία της φύσης.

Ας δούμε μια σχετική εικόνα:

ΜΠΑΡΚΟ ΕΡΜΟΥΠΟΛΙΣ (πηγή εικόνας και κειμένου)

Πρόκειται για μια εξαίρετη θαλασσογραφία αγνώστου ζωγράφου. Από το όνομα του πλοίου μπορούμε να υποθέσουμε ότι νηολογήθηκε στο ομώνυμο λιμάνι της Σύρου.

Ο καλλιτέχνης αποδίδει με πιστότητα ένα αρκετά μεγάλο και σύγχρονο μπάρκο του τέλους του 19ου αι., το οποίο κλυδωνίζεται στα κύματα κάτω από τον ελαφρώς ομιχλώδη ουρανό, με ορισμένα μόνο πανιά ανοιχτά (δύο φλόκους, άνω και κάτω γάμπιες και στους δύο ιστούς, βελαστράλι και διπλά μουδαρισμένη ράντα). Τα άλλα εννιά ή δέκα πανιά (μαΐστρα και τρίγκος, παπαφίγκοι και κοντράδες, φλόκοι, αράπης και φλίσι) είναι σφιχτά μαζεμένα.

Οι λεπτομέρειες της αρματωσιάς αποδίδονται με ιδιαίτερη σαφήνεια από τον καλλιτέχνη, ο οποίος από ό,τι φαίνεται γνώριζε καλά τα πλοία και διέθετε την απαραίτητη δεξιοτεχνία προκειμένου να τα απεικονίσει σωστά. Πρόκειται για ένα αριστούργημα, άγνωστου υπέροχου θαλασσογράφου.

Και ερωτώ. Σε ένα τέτοιο καράβι όταν έπεφτε σε κακό καιρό τι νομίζετε ότι συνέβαινε;

Έστω και με σύγχρονα ιστιοπλοϊκά σκάφη να έχετε ταξιδέψει σε παλιόκαιρο, ξέρετε πολύ καλά τι γίνεται. Τρως θάλασσα. Γι' αυτό και φοράς νιτσεράδα και γαλότσες. Και γι' αυτό δένεσαι με ζώνη ασφαλείας.

Ας δούμε τώρα την κουβέρτα ενός μεγάλου δεξαμενόπλοιου.

Η φωτογραφία έχει ληφθεί από τη γέφυρα του σκάφους, δυο τρία χρόνια πριν, από τη δόκιμο πλοίαρχο. Και όχι μόνο δεν την τρόμαξε αυτό που είδε αλλά ερωτεύτηκε ακόμη περισσότερα τα καράβια και τη θάλασσα. Γιατί αυτοί οι άνθρωποι που ξεκινάνε για τη θάλασσα λατρεύουν το ζην επικινδύνως. Αλλιώς καλύτερα να καθίσουν στη στεριά.

Προσέξτε τώρα κι αυτήν την εικόνα. Και δείτε τα "διαδρομάκια" με τα άσπρα κάγκελα αλλά και τις μικρές άσπρες "καμπίνες" που υπάρχουν ανά τακτά διαστήματα. Τι ρόλο παίζουν; Περίσσευαν στο ναυπηγείο κάποια κάγκελα και είπαν να τα προσθέσουν στο κατάστρωμα του δεξαμενόπλοιου;

Παρατηρείστε τώρα και τις δυο αυτές εικόνες από καταστρώματα άλλων δεξαμενοπλοίων. Βλέπετε στη μία τι συμβαίνει όταν ένα γκαζάδικο φορτωμένο πέφτει ακόμη και σε έναν μέτριο κυματισμό. Η κουβέρτα του λούζεται από θάλασσα. Και βλέπετε στην άλλη, τη δεύτερη φωτογραφία, πάλι τα καγκελάκια και τις ... καμπίνες δίπλα τους...

Τέτοια διαδρομάκια με κάγκελα και τέτοιες καμπίνες υπήρχαν στην κουβέρτα των γκαζάδικων από τον καιρό που κι εγώ ταξίδευα. Και δεν τα έχουν εκεί για πλάκα... Όπως γενικά όλα τα κάγκελα στα καράβια, τα ρέλια, δεν μπαίνουν για πλάκα ούτε για να σκαρφαλώνουμε να βγάζουμε φωτογραφίες...

Μου έχει τύχει να βγω στο κατάστρωμα και με κακό καιρό. Συνήθως όμως ακόμη και όταν μας "σκόνιζε" κατά τη ναυτική διάλεκτο, ο γραμματικός φρόντιζε να μας απασχολεί σε εσωτερικές εργασίες. Αν ήταν όμως ανάγκη, έβγαινες. Φυσικά παίρνοντας τα κατάλληλα μέτρα. Τι θα πει αποστολή αυτοκτονίας; Για μένα δε σημαίνει απλά να βγεις στο κατάστρωμα, ανεξάρτητα από τον καιρό που κάνει, αλλά να βγεις χωρίς να λάβεις τα κατάλληλα μέτρα. Όπως βλακεία σημαίνει να βγεις στο κατάστρωμα με κακό καιρό, έστω και παίρνοντας μέτρα, αν δε συντρέχει σοβαρός λόγος.

Σαν τη βλακεία που έκανα κι εγώ και μάλιστα όντας πια επιβάτης σε ποστάλι (επιβατικό πλοίο). Πήγα και έστρωσα το σλίπινγκ μπανκ σε ένα από τα ψηλότερα καταστρώματα, αν θυμάμαι καλά στο επίπεδο της γέφυρας, και μπαίνει ξαφνικά μια θάλασσα που με έκανε παπάκι. Ευτυχώς όχι ψαράκι...

Θα έχετε σίγουρα παρατηρήσει ότι στα καράβια οι πόρτες είναι παράξενες. Οι εξωτερικές πόρτες. Χρειάζεται να ανασηκώσεις το πόδι σου για να μπεις. Γιατί; Έτσι τυχαία; Και αρκετές φορές έχουν στο εσωρικό τους μέρους κάτι μεγάααααλα σίδερα, για να ασφαλίζουν και να μην ανοίγουν όση πίεση και αν δεχτούν. Τυχαίο κι αυτό; Ή μήπως δηλώνουν ότι τα καράβια δεν ταξιδεύουν μόνο με μπουνάτσα;

Και είναι άλλο αυτό και άλλο το να γυρίσει το πλοίο... Σαφώς όταν έχει κυματισμό έντονο το καράβι προσαρμόζει την πορεία του στις συνθήκες. Εξαρτάται όμως από πολλούς παράγοντες το ποια ακριβώς πορεία θα κρατήσει. Παράγοντες που ορίζονται από τον συνδυασμό και της θεωρίας αλλά και της εμπειρίας. Και βεβαίως άριστη γνώση της συμπεριφοράς του συγκεκριμένου σκάφους.

Γι' αυτό και άνθρωποι χωρίς επαρκείς γνώσεις ναυτικής τέχνης, καλό είναι να ράβουν το στοματάκι τους και να μη λένε βλακειούλες, γιατί το μόνο που πετυχαίνουν είναι να γίνονται καταγέλαστοι βγάζοντας πορίσματα για το άν έπρεπε να γυρίσει ή να μη γυρίσει το σκάφος.

Πχ τι ξέρουν για τη συμπεριφορά πηδαλίου; Τι για τις έλικες (προπέλες); Πώς επηρεάζουν τη συμπεριφορά του σκάφους; Τι ρόλο παίζει αν είναι δεξιόστροφο ή αριστερόστροφο ένα σκάφος; Τι ρόλο παίζει η ταχύτητα του σκάφους ή το αν είναι φορτωμένο ή ποιο είναι το μετακεντρικό του ύψος ή ποια σχέση παρουσιάζει το μήκος προς το πλάτος του σκάφους ή και το μήκος του σκάφους προς το μήκος του κύματος και τόσα άλλα...

Και μεγάλο ρόλο παίζουν βεβαίως όχι μόνο οι συνθήκες που επικρατούν τόσο στη θάλασσα όσο και στον αέρα αλλά και αν είναι σταθερές ή παρουσιάζουν αλλαγές από τη μια στιγμή στην άλλη.

Συνήθως ο καλύτερος τρόπος διακυβέρνησης ενός εμπορικού σκάφους σε θαλασσοταραχή είναι να δέχεται τον καιρό από τη μάσκα, δηλαδή την παρειά του πλοίου, το μέρος δηλαδή εκείνο που βρίσκεται λίγο αριστερά ή λίγο δεξιά από την πλώρη. Το από ποια μάσκα θα διαλέξεις να δέχεσαι τον καιρό εξαρτάται.

Είναι τόσοι πολλοί οι παράγοντες που τα επηρεάζουν όλα αυτά όταν οι συνθήκες είναι ακραίες, που ο παράγοντας τύχη παίζει σημαντικό ρόλο. Όσο καλός και αν είναι ο καπετάνιος, όσο γερό και καλοτάξιδο το σκάφος, σε ακραίες καιρικές συνθήκες θέλεις και τύχη. Και να σε συντρέξουν όλοι οι θεοί και οι άγιοι της θάλασσας.

Τώρα το τι λένε οι στεριανοί; Όσα λένε οι έξω απ' το χορό...