Καπετάν Αντωνία και καπετάν Αθανασία τις θερμότερες ευχές μας!

Γιορτάζει η μία σήμερα, γιόρταζε η άλλη χθες. Δυο από τις φίλες καπετάνισσες. Η καπετάν Αντωνία Μ. και η καπετάν Αθανασία Α.

Πέρα από τις θερμές μας ευχές και τα χρόνια πολλά και ευτυχισμένα, θέλουμε, το αισθανόμαστε, να εκφράσουμε δημόσια και την τεράστια εκτίμηση, τόσο προς τη μια όσο και προς την άλλη. Και ταυτόχρονα με όσα θα πούμε να προβληματίσουμε...

Σε διαφορετικές γενιές ανήκουν οι δυο καπετάνισσες. Με την καπετάν Αντωνία υπήρξαμε συσπουδάστριες στην ΑΔΣΕΝ ΠΠ. Από το 1978 έως το 1980.

Η καπετάν Αντωνία παραστάτρια της σημαίας (στη μέση)

στην πρώτη μας παρέλαση στον Πειραιά, Μάρτιος 1979

Ψηλή και γεροδεμένη κοπέλα η Αντωνία, το πρότυπο που έρχεται στο νου μας όταν λέμε καπετάνισσα. Και αντίστοιχα ήταν και τα ψυχικά της προσόντα.

Όταν στήσαμε το σπουδαστικό μας σύλλογο, παράνομο εκείνα τα χρόνια σύμφωνα με τον κανονισμό της ημιστρατιωτικού χαρακτήρα σχολής μας, και που απαγόρευε ακόμη και την ομαδική υποβολή αιτήματος... η Αντωνία δε δίστασε καθόλου όχι μόνο να ενταχθεί σ' αυτόν αλλά και να αναλάβει χρέη ταμία. Και στάθηκε παλικάρι και στο πόστο αυτό.

Το πλήρωσε βέβαια... Διότι είχαν γνώση οι φύλακες και δη οι λιμενοφύλακες της σχολής και της την είχαν στημένη της Αντωνίας... Πράγματι κάποια μέρα την εντόπισαν να κάνει μια φοβερή παρανομία! Βάδιζε έξω στο δρόμο χωρίς το πηλίκιο της στολής! Έγκλημα μέγα και φοβερό.

Χρόνια αργότερα, όταν πια εγκατέλειψα τα καράβια και στράφηκα σε σπουδές παιδαγωγικές, βρήκα ετοιμάζοντας κάποια πτυχιακή εργασία με θέμα συναφές με την ιστορία της εκπαίδευσης, πως παρόμοια θεωρούσαν κάποτε ατόπημα και για τις δασκάλες τον διαφανή κεκρύφαλο! Δηλαδή το να φοράνε διαφανές μαντίλι στο κεφάλι! Για φαντάσου! Στα τέλη του 19ου αιώνα οι δασκάλες όχι μόνο έπρεπε να φορούν μαντίλι μα και να είναι αδιαφανές!

Ο νους μου πήγε στην Αντωνία, την αγαπημένη μου ταμία στο προεδρείο του συλλόγου, που επειδή άφησε ακάλυπτη την κεφαλή της, τιμωρήθηκε με αποβολή από τα μαθήματα!

Φυσικά δεν το έβαλε κάτω. Σιγά μην τρόμαζαν κάτι τέτοια την Αντωνία! Πηγαίνοντας μάλιστα στην Ύδρα εκπαιδευτικό ταξίδι φρόντισε να βγάλει και μια χαρακτηριστική φωτογραφία εις ανάμνησιν της αποβολής:

Δανείστηκαν με μια άλλη φίλη, την Ελένη Τ., πηλίκια από τα αγόρια της σχολής της Ύδρας , κανονικά ναυτικά πηλίκια και όχι σαν τα δικά μας που τα σχεδίασε ένας μόδιστρος σαν να ήταν αναποδογυρισμένες κατσαρολίτσες... και πόζαραν με κάθε μεγαλοπρέπεια στο φακό. Τα ράσα όμως δεν κάνουν τον παπά και φυσικά ούτε τα πηλίκια τον καπετάνιο...

Και η Αντωνία φρόντισε να το αποδείξει έμπρακτα στη συνέχεια. Κι αφού αποφοίτησε με μειωμένη διαγωγή από τη σχολή, όπως όλες όσες συμμετείχαμε στον παράνομο σπουδαστικό σύλλογο.

Ταξίδεψε αρκετά με τα καράβια η Αντωνία. Εκεί και γνώρισε και τον άντρα της. Παντρεύτηκαν και σύντομα έφερε στον κόσμο το πρώτο τους παιδί, το Δημητράκη. Οι ανάγκες οι οικονομικές μεγάλες. Έτσι η Αντωνία άφησε το μωρό στη μάνα της και ξανά στα καράβια.

Δεν πέρασε πολύς καιρός και ένα δεύτερο παιδί ήρθε στην οικογένεια.

Ο Πέτρος. Από τα βαφτίσια του η φωτογραφία και σε πρώτο πλάνο ο μεγαλύτερος γιος, ο Δημήτρης, ηλεκτρονικός σήμερα, και ηλεκτρολόγος ο Πέτρος.

Δε μεγαλώνουν όμως τα παιδιά με αέρα. Και η Αντωνία αναγκάστηκε και πάλι να πάρει το φυλλάδιο και να κατεβεί στην Ακτή Μιαούλη. Νέο μπάρκο.

Ακολούθησε η γέννηση της κορούλας της, της Ισαβέλας. Και νέο μπάρκο της Αντωνίας...

Ο άντρας της, ξένης εθνικότητας, είχε μείνει ξέμπαρκος και η μόνη λύση για την οικογένεια ήταν να μπαρκάρει εκείνη. Και τα παιδιά, τρία παιδιά, με τον πατέρα και τη γιαγιά...

Να όμως που αυτή τη φορά πηγαίνοντας στο καράβι διαπίστωσε πως είναι και πάλι έγκυος. Τι να κάνει; Να ξεμπαρκάρει; Αδύνατον. Τόσα στόματα περίμεναν από τα δικά της χέρια να ζήσουν.

Έμεινε λοιπόν στο καράβι και τσιμουδιά στον καπετάνιο για να μην την ξεμπαρκάρουν με το ζόρι. Ε, δεν είναι και το καλύτερο πράγμα να δουλεύει μια έγκυος στο κατάστρωμα εμπορικού πλοίου!

Μεγάλωνε το έμβρυο, μεγάλωνε και η κοιλιά της μάνας. Οι άλλοι, το πλήρωμα, που χαμπάρι δεν είχαν πάρει, πού να φανταστούν οι άνθρωποι την αποκοτιά της Αντωνίας, όλο την πείραζαν πως πάχυνε. Κουβέντα η Αντωνία...

Ώσπου έφτασε τους οκτώ μήνες το θηρίο και πια αναγκάστηκε να ζητήσει απόλυση, αφήνοντας σύξυλο τον καπετάνιο όταν του είπε τον αληθινό λόγο.

Από τότε δεν μπόρεσε πια να ξαναμπαρκάρει. Τέσσερα παιδιά πού να τα αφήσεις; Και δεν ήταν πια και μωρά. Θέλαν και είχαν δίκιο και τη μάνα δίπλα τους.

Παλικάρι και πάλι η Αντωνία. Δε δίστασε να κάνει όποια δουλειά μπορούσε. Πωλήτρια, ντίλερ, καθαρίστρια, γκαρσόνα και ούτε ξέρω τι άλλο. Η ζωή μάλιστα τα έφερε έτσι που αναγκάστηκε να σταθεί και μάνα και πατέρας για τα παιδιά της.

Και όχι μόνο τα μεγάλωσε, και τα σπούδασε και τα έκανε λεβέντες ολόκληρους και ικανούς να ζήσουν, μα ποτέ δεν την είδαμε στα τόσα χρόνια να χάνει το κουράγιο της και να το βάζει κάτω. Αντίθετα ήταν εκείνη που συμπαραστεκόταν στα δικά μας μικροπροβλήματα. Έτσι με το σπαθί της κέρδισε η Αντωνία τον τίτλο τιμής από την παρέα: "Μάνα κουράγιο".

Δεξιά στη φωτογραφία η μετέπειτα μάνα κουράγιο και τότε δόκιμος αξιωματικός στα εργαστήρια του Ασπροπύργου. Παρακολουθεί την ηλεκτροκόλληση που κάνουν η Σπυριδούλα Δ. και η Ελένη Μ., πρωτοετείς όλες τους της σχολής πλοιάρχων.

Καμία από τις κοπέλες αυτές, την πρώτη "σειρά" ελληνίδων που σπούδασαν σε δημόσια σχολή πλοιάρχων, δεν έφτασε στο βαθμό του Α΄. Αρκετές πήραμε του ανθυποπλοιάρχου και με βεβαιότητα γνωρίζω πως μία τουλάχιστον πήρε και του γραμματικού. Το πήρε δε σημαίνει ότι ταξίδεψε κιόλας ως γραμματικός. Η περίπτωση της Αντωνίας δείχνει μία τουλάχιστον από τις αιτίες και τις δυσκολίες που εμπόδισαν την καριέρα των τότε κοριτσιών και σήμερα γυναικών που βαδίζουν την πέμπτη δεκαετία της ζωής τους.

Παρόμοια και η περίπτωση της Αθανασίας, της άλλης καπετάνισσας που γιορτάζει σήμερα.

Η Αθανασία πήγε στη σχολή πλοιάρχων αρκετά χρόνια μετά από μας, το 1986 - 1989. Τη γνώρισα τυχαία και μέσα από το ίντερνετ. Το μέσο που μας έχει φέρει σε επαφή με πολλές ακόμη καπετάνισσες νεώτερης γενιάς και με αρκετές μάλιστα που τώρα είναι πρωτοετείς στις σχολές.

Η καπετάν Αθανασία πήρε το δίπλωμα του ανθυποπλοιάρχου αφού πρώτα πέρασε από καμαρωτάκι και τζόβενο, ακόμη και ναύτης... Ταξίδεψε κάμποσο ως ανθυποπλοίαρχος σε φορτηγά,

Ένα από τα καράβια που εργάστηκε η καπετάν Αθανασία Α.

έπειτα όμως όπως λέει και η ίδια:

"Ταξίδεψα κάμποσο διάστημα και λάτρεψα την δουλειά αυτή , μετά ήρθε το δίλημμα , καράβια ή οικογένεια; επικράτησε το "μητρικό ενστικτο". Αργότερα σπούδασα Ισπανική γλώσσα και πολιτισμό και τωρα εργάζομαι σαν καθηγήτρια Ισπανικών."

Το δίλημμα... Τι να κάνουμε; Οι γυναίκες ναυτικοί δεν μπορούν να απαρνηθούν τη γυναικεία τους φύση. Και αναγκάζονται κάποια στιγμή να σταθούν μπροστά στο φοβερό δίλημμα. Ποιος μπορεί ειδικά σε μια χώρα που μαστίζεται από υπογεννητικότητα να τις κατηγορήσει που επιλέγουν να γίνουν μανάδες;

Το θέμα είναι άλλο. Πώς σε αξιοποιεί από κει και πέρα η πατρίδα σου που έκανε τόσα έξοδα να σε σπουδάσει. Λες και της περισσεύουν οι άνθρωποι που αγαπούν πραγματικά τη θάλασσα και έχουν αποκτήσει και εμπειρία...

Λένε μετά για την οικονομική κρίση. Πειράζει που το δικό μου αυτί δεν ιδρώνει όσο δε βλέπω στα μέτρα τους να λαμβάνεται υπόψη και ο παράγοντας ανθρώπινο δυναμικό;

Όλες αυτές οι κοπέλες που σπούδασαν σε σχολές πλοιάρχων και μάλιστα εκείνες που κατάφεραν να πάρουν και δίπλωμα, έστω και του ανθυποπλοιάρχου, έχουν χρήσιμες γνώσεις για πολλά στεριανά πόστα που έχουν αντικείμενο τη θάλασσα. Λιμενικό σώμα; Πολεμικό ναυτικό; Υπουργείο Ναυτιλίας ή όπως αλλιώς ονομάζεται τώρα; Ναυτική εκπαίδευση; Ναυτιλιακά γραφεία;

Ποιος όμως υπεύθυνος σχεδιασμός έγινε για την αξιοποίηση αυτού του δυναμικού; Κανένας!

Πετάξαμε εμείς χρόνια από τη ζωή μας και δεν πρόκειται ούτε ως συντάξιμα να μας αναγνωριστούν... και η πατρίδα τεράστια κονδύλια. Γιατί;

Εδώ ακόμη δεν μπορούμε να καταλάβουμε (όχι μόνο εμείς, όλοι οι περί τη ναυτιλία) πώς φτάσαμε στο σημείο να καταργήσουμε το αυτόνομο υπουργείο Ναυτιλίας... σε μια χώρα με τέτοια παράδοση στη θάλασσα...

Και να πεις ότι είναι αποτυχημένος ο θεσμός της γυναίκας ναυτικού μιας και κάποια στιγμή όλες θα τα εγκαταλείψουν για να γίνουν μανάδες; Να μην το πεις. Πρώτον γιατί όπως ανέφερα ήδη υπάρχουν στεριανές θέσεις που χρειάζονται τέτοιες γνώσεις και εμπειρία.

Δεύτερον γιατί υπάρχουν κι εκείνες οι γυναίκες που προχώρησαν ως του πρώτου. Μία μάλιστα γιορτάζει κι αυτή σήμερα. Είναι η καπετάνισσα Αθανασία Μπουμπουράκη. Από τη δεύτερη σειρά της ΑΔΣΕΝ ΠΠ. Πρωτοετής ήταν η Αθανασία όταν εμείς αποφοιτούσαμε. Ένα κορίτσι γεμάτο πείσμα και θέληση. Και κατάφερε όχι μόνο να πάρει το χαρτί του πρώτου πλοιάρχου αλλά και να πλοιαρχεύσει και μάλιστα σε καράβι ζόρικο. Σε τάνκερ εκατό χιλιάδων τόνων παρακαλώ. Και στου Ωνάση. Δείτε τι αναφέρει σχετικά ένα παλιό άρθρο της Ελευθεροτυπίας:

http://www.hri.org/E/2000/00-08-07.dir/keimena/greece/greece6.htm

Παγκόσμια ίσως πρωτοτυπία για το Ιδρυμα Ωνάση αποτελεί το γεγονός ότι ένα από τα μεγαλύτερα καράβια, το «Ολύμπικ Σερένιτι», το κυβερνά μια γυναίκα, η Αθανασία Μπουμπουράκη.

«Οταν ήρθε να ζητήσει δουλειά, μάς ζήτησε να υπογράψουμε ένα χαρτί που έλεγε ότι, αν μείνουμε ευχαριστημένοι από τις υπηρεσίες της, θα την αφήσουμε να φτάσει ψηλά», εξηγεί ο έτερος αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση, Παύλος Ιωαννίδης. «Είναι πραγματικά αξιέπαινη η προσπάθειά της να κατορθώσει να επιβληθεί σε τόσους άνδρες και παράλληλα να κυβερνά καράβια 100.000 τόνων. Το πρόβλημα στα πλοία, τύπου άφραμαξ, είναι ότι μπαίνουν τέσσερις με πέντε φορές το μήνα σε λιμάνια, για να φορτώσουν και να ξεφορτώσουν. Τα καράβια κινδυνεύουν περισσότερο στα στενά παρά στις ανοιχτές θάλασσες».

Στη θέση της Αθανασίας Μπουμπουράκη θα μπορούσαν να είναι πολλές άλλες κοπέλες που ξεκίνησαν το δύσκολο δρόμο της θάλασσας. Γιατί κακά τα ψέματα, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, οι περισσότερες από τις κοπέλες αυτές διαθέτουν θέληση που λυγίζει σίδερα. Γιατί να μην αξιοποιηθούν; Προς όφελος της ναυτιλίας εννοώ. Γιατί κατά τα άλλα καμία δεν πήγε χαμένη...

Μερικές μάλιστα κατάφεραν με ατομική προσπάθεια και χωρίς το θεσμικό πλαίσιο να τις ευνοεί ιδιαίτερα, να διαπρέψουν σε τομείς της στεριάς που σχετίζονται με τη ναυτιλία. Έχουμε σήμερα πρώην καπετάνισσες που κοσμούν με την παρουσία τους και το λιμενικό σώμα και τη ναυτική εκπαίδευση ή έχουν αναπτύξει επιχειρηματική δράση αξιόλογη σε θαλασσινούς τομείς.

Και ταυτόχρονα έχουμε ένα διαρκώς διογκούμενο κύμα νέων κοριτσιών ερωτευμένων με το υγρό στοιχείο. Το ίντερνετ και πάλι μας έφερε σε επαφή με πολλά από τα κορίτσια αυτά. Και έχουμε ήδη δημιουργήσει στο face book μια καλή ομάδα με τον τίτλο ELLINIDES KAPETANISSES. Έχουμε κοντά μας κορίτσια που σπουδάζουν στη Νέα Μηχανιώνα, στην Πρέβεζα, στα Ιόνια Νησιά, την Κύμη καθώς και κορίτσια που αυτή την ώρα ταξιδεύουν στους ωκεανούς... Η καθεμιά καλύτερη από την άλλη και με τεράστια όρεξη να δουλέψουν στα καράβια.

Να, για παράδειγμα... έλαβα χτες βράδυ ένα μήνυμα από ένα μπαρκαρισμένο κορίτσι. Και τι μου έγραφε; "Θέλω να ξαναμπαρκάρω για 13 μήνες συνεχόμενους, να το ευχαριστηθώ!!! "

Για λιμενικός ξεκίνησε κάποτε η κοπέλα αυτή μα βρήκε μπρος της το νόμο που κρίνει την αξία των ανθρώπων με τα εκατοστά του ύψους... Λες και σε άλλη χώρα γεννήθηκε ένας Κολοκοτρώνης, τρομάρα μας...

Και ρωτώ: Γιατί μια τέτοια κοπέλα που λιώνει πάνω από τα βιβλία της σχολής της για να γίνει μια καλή ναυτίλος και λατρεύει το καράβι και δουλεύει σαν το σκυλί, γιατί λέω όταν θα έρθει η ώρα να αντιμετωπίσει το δίλημμα "καράβια ή μητρότητα" να μην έχει την ευκαιρία για τα λίγα εκατοστά ύψους που της λείπουν να προσφέρει τις υπηρεσίες της στο λιμενικό;

Ναι, ξέρω... εδώ ψαχνόμαστε ακόμη και για το αν θα έχουμε λιμενικό...

Κλείνοντας ετούτη την αναφορά στις καπετάνισσες που γιορτάζουν δεν επιτρέπεται να ξεχάσω και μια ακόμη καπετάνισσα εορταζόμενη. Που λίγο έλειψε να μην ξαναγιορτάσει τη γιορτή της. Τη δόκιμο του Aegean Wind, την Αντωνία Χασαποπούλου

αυτή τη γεννναία κοπέλα που τη συνάντησα στις κηδείες των συναδέλφων της και το μεγάλο της παράπονο ήταν που δεν την άφησαν να μείνει στο καράβι να βοηθήσει... Και που το όνειρό της είναι μετά ακόμη και από την τραγωδία που έζησε να συνεχίσει την καριέρα της στη θάλασσα! Και να φτάσει στο βαθμό του Α΄ πλοιάρχου...

Εμείς, με την ευκαιρία και της ονομαστικής της εορτής, της το ευχόμαστε ολόψυχα! Να γίνει πλοίαρχος και να την καμαρώσουμε όλες οι καπετάνισσες. Γιατί στο πρόσωπο της κάθε κοπέλας που ξεπερνά τις τόσες αντιξοότητες του επαγγέλματος και πετυχαίνει το στόχο της, δικαιώνονται και τα δικά μας όνειρα.

Χρόνια πολλά λοιπόν σε όλες τις καπετάνισσες που γιορτάζαν χτες ή γιορτάζουν σήμερα.

Η παρουσία τους και μόνο, ακόμη και αν η ζωή τις ανάγκασε να εγκαταλείψουν ό,τι πολύ αγάπησαν, κάνει γιορτή την κάθε μέρα μας.

Πολύχρονες να είναι και ευτυχισμένες!