Το μαύρο χάλι των δοκίμων πλοιάρχων ποιος το γνωρίζει;

Μήνες τώρα ως ιστολόγιο ασχολούμαστε με το τεράστιο πρόβλημα που ταλανίζει τους νέους που ακολουθούν το δρόμο της θάλασσας. Και συγκεκριμένα τις κλειστές πόρτες που συναντούν όταν κατεβαίνουν στο λιμάνι και ψάχνουν καράβι να ναυτολογηθούν για την πρακτική άσκηση που ο κανονισμός σπουδών των ΑΕΝ απαιτεί: Δύο εξάμηνα σε καράβι, ένα κατά τον πρώτο χρόνο σπουδών και ένα μετά την αποφοίτηση από το δεύτερο έτος.

Μέχρι πρόσφατα το πρόβλημα αφορούσε κυρίως τους δευτεροετείς καθώς για τους πρωτοετείς υπήρχε επιδότηση από το κράτος και οι ναυτιλιακές εταιρείες τους προτιμούσαν. Τους τελευταίους όμως μήνες έμειναν ξέμπαρκοι και πολλοί πρωτοετείς. Ανάμεσά τους υπάρχουν και αγόρια αλλά η συντριπτική πλειοψηφία είναι κορίτσια.

Η δικαιολογία που ακούν συνήθως οι τελευταίες είναι πως "η εταιρεία δεν παίρνει γυναίκες"!

Πού το βρήκε το δικαίωμα η κάθε εταιρεία να μην παίρνει γυναίκες; Ζούμε μήπως σε χώρα του τρίτου κόσμου και δεν ισχύει στο σύνταγμά μας η ισότητα των δύο φύλων; Ή μήπως ζούμε σε χώρα που τους νόμους όποιος θέλει τους εφαρμόζει και όποιος έχει φράγκα τους γράφει στα παλιά του τα παπούτσια;

Η ελληνική πολιτεία από το 1978 ήδη άνοιξε την πόρτα των σχολών πλοιάρχων και στις γυναίκες. Είχα την τιμή να φοιτήσω στην ΑΔΣΕΝ ΠΛΟΙΑΡΧΩΝ ΠΕΙΡΑΙΑ αμέσως μόλις άνοιξε. Και άνοιξε ειδικά για γυναίκες που θέλουν να γίνουν πλοίαρχοι.

Με βαθμό απολυτηρίου από το λύκειο πάνω από το 18 και έχοντας ήδη πετύχει σε σχολή των τότε ΚΑΤΕΕ (φυσιοθεραπευτές) προτίμησα να μπω στη μεγάλη ναυτική οικογένεια. Έλαβα μέρος στις εξετάσεις στον Ασπρόπυργο, καταφέρνοντας να υπερνικήσω τις αντιρρήσεις των γονιών μου, και μπήκα στη σχολή δεύτερη.

Δε θα ξεχάσω ποτέ τα λόγια της μάνας μου όταν γύρισα σπίτι την πρώτη μέρα των σπουδών και της ανακοίνωσα πως ως δεύτερη επιτυχούσα θα είμαι υπαρχηγός και θα φοράω και γαλόνια. "Έτσι παρασύρουν τα κοριτσάκια του κόσμου;" με ρώτησε.

Ποιος νέος όμως μπορεί να καταλάβει τέτοιες κουβέντες; Ειδικά όταν τον βομβαρδίζουν με υποσχέσεις για λαμπρή καριέρα; Κι εμάς μας βομβάρδιζαν με αμέτρητες υποσχέσεις. Τόσο οι αρμόδιοι του υπουργείου, όσο και εκπρόσωποι των εταιρειών. Τεράστιος όμως και ο ρόλος των ΜΜΕ που μας κυνηγούσαν να μας πάρουν συνέντευξη και δεν έχαναν ευκαιρία να προβάλουν το νέο θεσμό.

Έτσι ξεκινήσαμε εμείς τότε. Το 1978. Οι πρώτες ελληνίδες σπουδάστριες σε δημόσια σχολή πλοιάρχων. Γεμάτες όνειρα να κατακτήσουμε τις γέφυρες των πλοίων. Και να φορέσουμε ακόμη και τα τέσσερα γαλόνια του πλοιάρχου.

Τελειώνοντας τον πρώτο χρόνο στη σχολή ναυτολογηθήκαμε για την πρακτική άσκηση. Έτσι προέβλεπε τότε ο κανονισμός σπουδών. Και μόνο για είκοσι μέρες. Κι έπειτα ακολουθούσε ο δεύτερος χρόνος σπουδών και το πτυχίο δοκίμου.

Ναυτολογηθήκαμε όλες χωρίς κανένα πρόβλημα. Και οι περισσότερες μείναμε στο καράβι όσο περισσότερο μπορούσαμε. Προσωπικά βρέθηκα σε ένα φορτηγό της Θεναμάρις. Παρέμεινα δύο μήνες περίπου, ταξιδεύοντας σε διάφορα ευρωπαϊκά λιμάνια. Γύρισα κατενθουσιασμένη στη σχολή. Όμοια ήταν τα συναισθήματα και των άλλων σπουδαστριών. Η πρώτη μας επαφή με το επάγγελμα είχε επιβεβαιώσει την επιλογή μας πως ο δρόμος μας είναι η θάλασσα.

Με μεγαλύτερη ακόμη όρεξη ριχτήκαμε στις σπουδές μας και τώρα πια εκτός από μας τις 29 υπήρχαν και οι καινούριες, οι επόμενες πρωτοετείς. Το δικό μας ενθουσιασμό μοιράζονταν και οι υπεύθυνοι της σχολής βλέποντας πως το πείραμα εισόδου γυναικών στο ως τότε ανδροκρατούμενο ναυτικό επάγγελμα είχε πετύχει.

Αποφοιτώντας από τη σχολή τον Ιούλιο του 1980, δε θα ξεχάσω τα λόγια του τότε υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας, κ. Φικιώρη. Μας κοίταξε καλά καλά όλες, ντυμένες εμείς στα ολόλευκα σαν να είχαμε τυλιχτεί στα όνειρά μας, και μας είπε: "Στα μάτια σας βλέπω το μέλλον της ελληνικής ναυτιλίας!" Καμάρι εμείς!!!

Πήραμε το μικρό χάρτινο ρολό του πτυχίου "Δοκίμου Αξιωματικού Καταστρώματος Ε.Ν." και ξεχυθήκαμε στις ρούγες του λιμανιού. Για καράβι...

Λίγες μέρες μετά αναλάμβανα αν και δόκιμος τα καθήκοντα ανθυποπλοιάρχου σε φορτηγό πλοίο. Στην άλλη άκρη της υδρογείου, στην Αμερική. Έτσι συνέβαινε τότε. Και μόλις με δύο χρόνια σπουδές στις σχολές. Οι εταιρείες μας προσελάμβαναν κατευθείαν ως ανθυποπλοιάρχους. Φυσικά ο εκάστοτε πλοίαρχος γνωρίζοντας την απειρία του νέου αξιωματικού φρόντιζε να συνεχίζει την εκπαίδευσή του και να τον "ψήνει" στις υποχρεώσεις του.

Παρόμοια ήταν και η πορεία των άλλων κοριτσιών. Μόνο όσες για δικούς τους λόγους δε θέλησαν να μπαρκάρουν έμειναν στη στεριά.

Η ζωή στη θάλασσα βεβαίως δεν είναι στρωμένη με ροδοπέταλα. Και μας στα καράβια δε μας υποδέχτηκαν όλοι με ανοιχτές αγκάλες. Αντίθετα ήταν αρκετοί οι μισογύνηδες που φρόντισαν να μας βασανίσουν με κάθε τρόπο. Ανάμεσα στα άλλα που δεν ξεχνώ είναι και τα λόγια του καπετάνιου μου όταν πάτησα για πρώτη φορά ως ανθυποπλοίαρχος σε καράβι: "Εγώ στο καράβι μου δε θέλω γυναίκες!"

Δεν ήξερε ούτε το όνομά μου ακόμη. Ήξερε όμως το φύλο μου. Αυτό δεν κρύβεται...

Η φιλενάδα μου που βρέθηκε κι αυτή ανθυποπλοίαρχος σε φορτηγό της ίδιας εταιρείας στάθηκε πιο τυχερή. Είναι σημαντικό για το νέο αξιωματικό σε τι καπετάνιο θα πέσει.

Έτσι λίγο αργότερα αναγκάστηκα να αλλάξω και καράβι και εταιρεία. Και να ξεκινήσω πλέον από το σωστό σημείο. Δόκιμος. Αλλά σε καράβι που ούτε στα όνειρά μου δεν είχα δει. Ένα σούπερ τάνκερ και μάλιστα του Ωνάση. Της καλύτερης εταιρείας εκείνα τα χρόνια για τα ελληνικά δεδομένα.

Αυτή τη φορά στάθηκα τυχερή με τον καπετάνιο. Όχι όμως και με το Γραμματικό. Φαίνεται πως δεν υπάρχει καράβι χωρίς μισογύνηδες. Μου έβγαζε το λάδι στην κουβέρτα. Για να με πείσει πως οι γυναίκες δεν κάνουν για τη δουλειά αυτή. Και το έλεγε κιόλας. Όσο όμως το έλεγε εκείνος, τόσο εγώ σκύλιαζα και προσπαθούσα να του αποδείξω το αντίθετο. Και τα κατάφερα. Κέρδισα από τον καπετάνιο μου το ΟΚ και το ραπόρτο του προς την εταιρεία να με στείλουν ανθυποπλοίαρχο στο επόμενο μπάρκο. Κι ας μην είχα ακόμη συμπληρώσει τον ένα χρόνο για το πτυχίο του τρίτου.

Δυστυχώς ώσπου εγώ να ξαναμπαρκάρω η εταιρεία είχε αλλάξει πολιτική. Μου είπαν κάποιες δικαιολογίες για μια κοπέλα σε άλλο καράβι που εξέθεσε λέει την εταιρεία στα ΜΜΕ με μία συνέντευξη και λοιπά και λοιπά. Αποτέλεσμα; Απόφαση των μεγάλων να μην ξαναπάρουν γυναίκες!!!

Έτσι βρέθηκα δόκιμος και πάλι σε άλλη εταιρεία. Σε γκαζάδικο κι αυτή τη φορά. Και για δέκα μήνες συνεχόμενους. Καλός και ο καπετάνιος, ακόμα καλύτερος ο γραμματικός. Ο μισογύνης της γέφυρας ήταν αυτή τη φορά ο ένας ανθυποπλοίαρχος. Πέρασα μαύρες ώρες μαζί του όσες φορές κάναμε μαζί βάρδια. Δεν άντεχε τη σκέψη πως η δική του γυναίκα κάθεται σπίτι και δε βγάζει μισθό. Και πως εγώ, ένα "σκατούλι", θα έπαιρνα σε λίγο όσα κι εκείνος. Μικρό όμως το κακό. Όταν οι κεφαλές του πλοίου είναι με το μέρος σου περνάς καλά. Και φυσικά όταν κι εσύ κάνεις καλά τη δουλειά σου. Εννοείται αυτό.

Έτσι και έμεινα στο καράβι για δέκα μήνες και έφυγα μόνο όταν πουλήθηκε για παλιοσίδερα.

Έφτασα στον Πειραιά την άνοιξη του 1982. Άσχημη εποχή. Τα καράβια είχαν αρχίσει να πυκνώνουν στη ράδα και η ανεργία να χτυπά τις πόρτες όλων. Και φυσικά με προτεραιότητα στις γυναίκες. Έτσι γίνεται πάντα.

Δεν τα κατάφερα λοιπόν να ξαναβρώ καράβι. Αν και είχα πλέον και το δίπλωμα του Ανθυποπλοιάρχου. Εδώ δεν έβρισκαν δουλειά ως ανθυποπλοίαρχοι ούτε οι πρώτοι καπεταναίοι εκείνο τον καιρό. Εμένα θα έπαιρναν; Ένα κοριτσάκι στα 23;

Πήρα μέρος και στα μεγάλα συλλαλητήρια των ανέργων. Ως μέλος μάλιστα της συντονιστικής επιτροπής. Πήγαμε από τον Πειραιά στο Σύνταγμα περπατώντας. Πήγαμε και στο Καστρί, στο σπίτι του τότε πρωθυπουργού. Τζίφος.

Στο σπίτι βέβαια η γκρίνια όλο και μεγάλωνε. Και η μάνα μου είχε τη χρυσή ευκαιρία να με πιλατεύει να αλλάξω επάγγελμα. Τέλειωσαν και τα λεφτά. Έτσι έγινε και άλλαξα επάγγελμα. Ξανά στα θρανία. Και ας ήταν καλά ο βαθμός στο απολυτήριο του Λυκείου. Γιατί κουράγιο να ξαναδιαβάσω για εξετάσεις δεν είχα. Μπήκα λοιπόν με το βαθμό. Τελείωσα. Διορίστηκα. Σε λίγες μέρες συμπληρώνω 25 χρόνια στο άλλο μου επάγγελμα. Δεν έχω παράπονο. Μήνας μπαίνει μήνας βγαίνει πέφτει ο μισθός. Έστω και κουτσουρεμένος πλέον λόγω ΔΝΤ...

Το μαράζι όμως της θάλασσας παραμένει. Και η πικρία για όσα τραβήξαμε. Και κυρίως για τα χρόνια που έκλεψαν από τη ζωή μας. Με κούφιες υποσχέσεις. Θέλω ακόμη δέκα χρόνια να βγω στη σύνταξη. Αν δεν υπήρχε στη μέση η θάλασσα θα ήθελα μόνο έξι. Και φυσικά θα έπαιρνα και καλύτερο μισθό. Μια ζωή με λιγότερα χρήματα από τους άλλους συνομηλίκους. Γιατί έκανα το λάθος να χάσω χρόνια στα καράβια.

Παράπονο όμως δεν έχω. Το είπα. Η πατρίδα μου έδωσε την ευκαιρία να κάνω και μετεκπαιδεύσεις και υποτροφία μου έδωσε για σπουδές στο εξωτερικό. Προσωπικά λοιπόν τον βρήκα το δρόμο μου έστω και με τεράστια ταλαιπωρία.

Άλλες κοπέλες δε στάθηκαν το ίδιο τυχερές. Μείναν με το πτυχίο του ανθυποπλοιάρχου να παλεύουν σε επαγγέλματα που είναι για αποφοίτους λυκείου ή και δημοτικού... Καπετάνισσα καθαρίστρια σε υπουργείο. Πωλήτρια σε σούπερ μάρκετ. Ντίλερ. Κακοπληρωμένη υπάλληλος γραφείου με 600 ευρώ. Ταξιτζού. Αποκλειστική νοσοκόμα. Ή και νοικοκυρά στο σπίτι. Να πλένει, να μαγειρεύει, να σιδερώνει. Χωρίς μισθό και χωρίς δικαίωμα σύνταξης.

Πού είναι τώρα ο Φικιώρης να μας κοιτάξει στα μάτια; Και να δει πια πως πίσω από τις ολόλευκες στολές ακολουθούσαν τα μαύρα μας τα χάλια;

Τώρα εκεί κάτω στο υπουργείο μια άλλη συνάδελφος του Φικιώρη, η νέα υφυπουργός, παρέλαβε το χαρτοφυλάκιο Θαλασσίων υποθέσεων. Ντυμένη κι αυτή στα ολόλευκα...

Και με ωραίο όνομα: Ελπίδα!

Στην ομιλία της η κ. Ελπίδα Τσουρή, αναλαμβάνοντας τα νέα της καθήκοντα, τόνισε και εκείνη την αξία του ανθρώπινου κεφαλαίου στη ναυτιλία. Παραθέτουμε απόσπασμα από την ομιλία - σε αναδημοσίευση από το ιστολόγιο ΠΕΙΡΑΤΙΚΟ ΡΕΠΟΡΤΑΖ:

http://peiratikoreportaz.blogspot.com/2010/09/blog-post_7807.html

"[...] Η απόφαση του Πρωθυπουργού για την σύσταση αυτού του Υπουργείου σηματοδοτεί το αυξημένο ενδιαφέρον, την πολιτική βούληση αλλά και την βαρύνουσα σημασία που αποδίδει η Κυβέρνηση και ο ίδιος προσωπικά για την ναυτιλία μας, για τις θαλάσσιες και νησιωτικές πολιτικές, για την αλιεία.

Εν μέσω παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, είναι αναγκαίο σήμερα, περισσότερο από ποτέ, να στηρίξουμε, να αναδείξουμε και να πολλαπλασιάσουμε όλα εκείνα τα στοιχεία και τους παράγοντες που έδωσαν στην ναυτιλία μας πρωταγωνιστικό ρόλο, σε παγκόσμιο επίπεδο, και την ανέδειξαν σε βασικό πολλαπλασιαστή της ελληνικής οικονομίας. Και αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο. Αν υπάρχει κάτι στο σημερινό κόσμο που κάνει την μικρή Ελλάδα μας μεγάλη αυτό είναι το κεφάλαιο που ονομάζεται ναυτιλία. Σε αυτή πιστεύουμε, σε αυτή υπολογίζουμε, αυτή θα στηρίξουμε. Αλλά και αν υπάρχει κάτι που έκανε την ναυτιλία μας - και διατηρεί την ναυτιλία μας μεγάλη - αυτό είναι το ανθρώπινο κεφάλαιο, είναι οι άνθρωποί της, σε όλα τα επίπεδα, σε όλους τους θεσμούς, σε όλα τα όργανα. Αυτούς χρειαζόμαστε. Σε αυτούς επενδύουμε, σε αυτών την συνεργασία προσβλέπουμε και για αυτήν θα εργαστούμε συστηματικά. [...]"

Παρόμοιες και οι δηλώσεις του προϊσταμένου της, του νέου υπουργού Θαλασσίων Υποθέσεων, κ. Διαμαντίδη. Που τόνισε επιπλέον με έμφαση και το ζήτημα της ναυτικής εκπαίδευσης. Το απόσπασμα από το Πειρατικό Ρεπορτάζ και πάλι:

http://peiratikoreportaz.blogspot.com/2010/09/blog-post_6413.html

"[...]Θέλω όμως να σταθώ ιδιαίτερα σε ένα θέμα που θεωρώ ότι είναι η βάση της Ναυτιλίας μας, την ναυτική εκπαίδευση.

Γιατί χωρίς Έλληνες ναυτικούς δεν υπάρχει γνήσια Ελληνική Ναυτιλία.

Και γιατί, χωρίς σωστή, ολοκληρωμένη και σύγχρονη ναυτική εκπαίδευση δεν μπορούν οι πλοιοκτήτες και η εφοπλιστική κοινότητα να εμπιστευτούν σε Αξιωματικούς του Εμπορικού Ναυτικού, οι οποίοι δεν διαθέτουν τα κατάλληλα προσόντα, πλοία νέας τεχνολογίας και μεγάλης αξίας. Γι΄ αυτό η αναβάθμιση της ναυτικής εκπαίδευσης, αλλά και η βελτίωση των συνθηκών απασχόλησης των ναυτικών μας θα είναι από τις προτεραιότητες μου. Άλλωστε αυτό το ζητούν οι ίδιοι οι ναυτικοί.[...]"

Ωραία λόγια. Μόνο που όποιος κάηκε στο κουρκούτι φυσά και το γιαούρτι. Έφταιξε - δε λέω - και το ολόλευκο συνολάκι της υφυπουργού. Με όλους τους συνειρμούς και τις μνήμες που ξύπνησε.

Θαμμένα πια τα ολόλευκα ρούχα της στολής σε ένα πατάρι με ναφθαλίνες. Για μια ακόμη φορά τα έβγαλα φέτος το καλοκαίρι να τα αερίσω. Κι έπειτα ήρθε επίσκεψη η "κόρη" μου. Μια νεαρή καπετάνισσα που την αγαπώ σαν παιδί μου. Κι εκείνη με φωνάζει "μάνα", χωρίς να είμαι η μάνα της.

Ήρθε με το μαύρο σύννεφο στα μάτια. Το τόσο γνώριμο στα μάτια όλων των κοριτσιών που σπουδάζουν στις ΑΕΝ.

Όταν την πρωτοσυνάντησα ήταν πρωτοετής. Και πέταγε στα σύννεφα. Όπως όλοι οι πρωτοετείς. Κι εμείς κάποτε...

Δέσαμε φιλία. Λίγο που εγώ θυμόμουν τα νιάτα μου βλέποντας τα δικά της και λίγο εκείνη που της άρεσε να της μιλάω για τα παλιά. Ήρθαν και στιγμές που της έβαλα τις φωνές. Καταλάβαινε όμως πως είναι από αγάπη. Και από γνώση πικρή. Στρώθηκε στο διάβασμα. Να αποδείξει την αξία της. Να βγει πρώτη στο έτος της. Και τα κατάφερε.

Μετά στο καράβι. Με το ίδιο πάθος. Και την πρώτη φορά και στο δεύτερο ταξίδι. Κι εγώ την καμάρωνα. Κάθε φορά που μου έλεγε πως ξεπέρασε τον εαυτό της για να σταθεί άξια στο πόστο της. Δυο μήνες στο καράβι και την έβαλαν να κάνει μόνη της βάρδια. Και μετά στην κουβέρτα. Όμοια με τον κάθε δόκιμο και με τον κάθε ναύτη. Να δουλεύει όχι μόνο οκτάωρα αλλά και 72 ώρες συνεχόμενα! Ναι. 72 ώρες. Δεν είναι λάθος ο αριθμός. Ένα νέο παιδί. Πόσα άλλα τέτοια παιδιά έχει η χώρα; Δε λέω κορίτσια. Γιατί το σύνταγμα της χώρας μου δεν ξεχωρίζει τους νέους σε αγόρια και κορίτσια. Και πέρασε η εποχή των παππούδων μας που έλεγαν: "Έχω δυο παιδιά και με το συμπάθιο και δύο κορίτσια..."

Πέρασε για όλους αυτή η εποχή; Βρισκόμαστε πια στο 2010; Και είμαστε κράτος σύγχρονο, ευρωπαϊκό; Που αναγνωρίζει την ισότητα των δύο φύλων; Ή μήπως όταν μιλάνε οι πολιτικοί μας για ανθρώπινο κεφάλαιο και έλληνες ναυτικούς εννοούν μόνο τους άρρενες συναδέλφους;

Η "κόρη" μου φέτος τελειώνει τη σχολή. Και σύμφωνα με τους κανονισμούς θα κρατήσει και τη σημαία. Ως πρώτη στη βαθμολογία σπουδάστρια.

Σύμφωνα όμως με τους ίδιους κανονισμούς δε θα πάρει πτυχίο αποφοιτώντας. Γιατί δεν κατάφερε να βρει καράβι και να ολοκληρώσει την πρακτική άσκηση. Και γιατί έλιωσε τα παπούτσια της στην Ακτή Μιαούλη ώσπου να ναυτολογηθεί και τις δύο προηγούμενες φορές... Κι έχασε μήνες ψάχνοντας. Τώρα της λείπουν αυτοί οι μήνες από το υποχρεωτικό δωδεκάμηνο της πρακτικής άσκησης. Και ο κανονισμός είναι αμείλικτος. Δεν μπορεί να πάρει πτυχίο ανθυποπλοιάρχου!

Τι σημασία έχει αν δεν έφταιξε καθόλου η ίδια; Έχει σημασία για κανέναν; Και ρωτώ ειδικά όσους λένε πως δίνουν σημασία στο ανθρώπινο κεφάλαιο. Και στη ναυτική εκπαίδευση. Και στις συνθήκες απασχόλησης. Ντυμένοι στα λευκά τους... Γνωρίζουν πως την ίδια ώρα υπάρχουν δεκάδες δόκιμοι πλοίαρχοι βουτηγμένοι στην απόγνωση; Το μαύρο μας το χάλι το γνωρίζουν;

Η "κόρη" μου δεν είναι η μόνη σκοτεινή κηλίδα στο ολόλαμπρο κατά τα άλλα στερέωμα της ναυτιλίας του τόπου. Δεκάδες άλλοι δόκιμοι πλοίαρχοι, κυρίως κορίτσια, βρίσκονται στο ναδίρ. Δεν μπόρεσαν να βρουν καράβι. Αρκετοί δε θα μπορέσουν καν να συνεχίσουν σπουδές. Υπάρχουν όρια στον κανονισμό και γι' αυτό. Με κάποιο μίνιμουμ υπηρεσίας μπορείς να γραφτείς στη σχολή και ας μην πάρεις πτυχίο. Αν δεν το έχεις και αυτό, δε γράφεσαι. Διαγράφεσαι...

Κανείς όμως δε θα φορέσει "μαύρα" για τα παιδιά αυτά. Και οι γονείς τους ακόμα θα τρίβουν με ικανοποίηση τα χέρια που επιτέλους θα παρατήσουν τη θάλασσα. Ειδικά οι γονείς των κοριτσιών. Όπως η μάνα του Καββαδία κάποτε:

Και η μάνα μου περήφανη θα λέει σε όποιον ρωτά:

Ήταν μια λόξα νεανική, μα τώρα έχει περάσει!

Και όπως και η δική μου μάνα που σημασία μία δεν έδωσε στα χρυσά γαλόνια κοτζάμ υπαρχηγού σχολής.

Αναρωτιέμαι όμως τώρα στα πενήντα μου. "Μάνα" πλέον κι εγώ κατά κάποιον τρόπο ναυτικού. Αλλά και πρώην ναυτικός η ίδια. Κι έχοντας ένα γκρουπ στο facebook με δεκάδες μέλη από κορίτσια που σπουδάζουν στις ΑΕΝ ή έχουν αποφοιτήσει ήδη. Και νιώθοντας βαθιά ευθύνη ως ενήλικας προς τη νέα γενιά. Ποιος έχει δίκιο;

Οι μανάδες μας που φοράν μαύρες πλερέζες σαν μας δουν να τραβάμε για τη θάλασσα;

Ή οι άλλοι; Που κολυμπάνε στα ολόλευκα; Και μας ξεσηκώνουν με το:

"Ασπρα καράβια τα όνειρά σας σε κάποιο ρόδινο γιαλό...";

Βρέθηκα χτες το σούρουπο σε μια παραλία του τόπου που ζω. Σε είσοδο λιμανιού... Κι έβλεπα να περνάνε ολόφωτα καράβια. Μέσα στη μενεξελιά αχλύ του ορίζοντα. Άκουγα ακόμη και το ρόγχο των μηχανών τους. Έπειτα σκοτείνιασε. Και ο απόηχος έγινε νεκρική ησυχία. Όχι γαλήνη... Γύρισα σπίτι φαρμακωμένη. Και θυμήθηκα ένα δάσκαλο φωτισμένο που συνάντησα στη ζωή μου. Το Δημήτρη Λιαντίνη. Και τη συμβουλή του: "Να μην πεις ποτέ ψέματα στα παιδιά. Ούτε ένα. Γιατί ένα αν πεις, τα έχεις εξαπατήσει όλα."

Ο Λιαντίνης όμως δεν είναι πια εδώ. Μια μέρα του Ιούνη του 98 πήρε των ομματιών του και χάθηκε. Διαμαρτυρόμενος για το έγκλημα σε βάρος της αθώας νέας γενιάς.

http://liantinis-o-daskalos-mas.blogspot.com/2010/02/blog-post_7439.html

"[...]Η τελευταία μου πράξη έχει το νόημα της διαμαρτύρησης για το κακό που ετοιμάζουμε εμείς οι ενήλικοι στις αθώες νέες γενεές που έρχουνται. Ζούμε τη ζωή μας τρώγοντας τις σάρκες τους. Ένα κακό αβυσσαλέο στη φρίκη του. Η λύπη μου γι αυτο το έγκλημα με σκοτώνει.[...]"

Δημήτρης Λιαντίνης

Η ίδια λύπη με σκοτώνει και με σκοτεινιάζει κι εμένα. Γι' αυτό η λύπη δε φοράει λευκά.

Σαν και την μεγάλη ελληνίδα. Την Πηνελόπη Δέλτα. Που σαν έμαθε τον άδικο θάνατο του αγαπημένου της, ντύθηκε μια για πάντα τα μαύρα. Κι όταν αργότερα "πέθανε" και η πατρίδα, αυτόχειρας βάδισε στο μεγάλο σκοτάδι.

Με τα δικά της βιβλία μεγάλωσα. Κι έμαθα να αγαπώ μια Ελλάδα βγαλμένη από τα παραμύθια. Την Ελλάδα που νίκησε το σκοτάδι. Πολεμώντας και ξαναπολεμώντας το κακό.

Πού είναι τώρα αυτή η Ελλάδα; Και πού έλληνες σαν την Πηνελόπη. Και ελληνοέλληνες σαν το Λιαντίνη; Που λάτρεψαν το φως αυτής της χώρας; Τόσο που δε διστάσανε φλόγα να γίνουν οι ίδιοι και να καούν για να μη σβήσει η σπίθα της ελπίδας;

Και λέω πως αν ήμουν την ερχόμενη Πέμπτη στον Πειραιά, μέρα που θα συγκεντρωθούν και πάλι οι ΔΟΚΙΜΟΙ ΠΛΟΙΑΡΧΟΙ ΣΕ ΑΠΟΓΝΩΣΗ, μαύρα θα φόραγα. Ολόμαυρα. Να πάω μαζί τους. Ντυμένη ταιριαστά με το μαύρο χάλι που θα σέρνουν ξωπίσω τους. Στα μεγάλα γραφεία. Πενθοφορούσα να σφίξω το χέρι εκείνης της κυρίας με τα ολόλευκα. Κρατώντας παραμάσχαλα και το μπόγο με τα δικά μου τα λευκά. Που μυρίζουν ναφθαλίνη. Τριάντα τώρα χρόνια στο πατάρι. Να της τα δώσω πεσκέσι.

Εμένα έτσι κι αλλιώς αχρείαστα στάθηκαν και αχρείαστα είναι. Χρωστάω λοιπόν να τα γυρίσω σ' αυτούς που μου τα χάρισαν. Ως άχρηστα. Ειδικά τώρα. Που ετοιμάζονται να ντύσουν κι άλλους νέους στα λευκά. Μην ξεμείνουν από άσπρα.

Εξάλλου έθιμο παλιό προστάζει τις νέες που πεθαίνουν να τις ξεπροβοδίζουμε ντυμένες νύφες. Ολόλευκες οπτασίες να τις παραδίνουμε στο αιώνιο σκοτάδι. Όπως τις τραγούδησε και ο εθνικός μας βάρδος:

Ποια είν' εκείνη που κατεβαίνει

στ' άσπρα ντυμένη απ' το βουνό;

Ε, αν ζούσε ο Σολωμός στις μέρες μας ως ποιητής και άνθρωπος ευαίσθητος ίσως να τραγουδούσε και τις άλλες νιες. Με τα άσπρα. Που δεν κατεβαίνουν από βουνά αλλά από τα καράβια. Και τραβάνε το δρόμο της ανεργίας. Γιατί και η ανεργία θάνατος είναι. Και ίδια σκοτώνει τις ψυχές των νέων ανθρώπων.

Σας το λέω εγώ. Που είδα κι εγώ τα μάτια τους. Και μέλλον δεν είδα. Μόνο πεθαμένες ελπίδες...