Παραζενιθιακά: Από το ζενίθ στο ναδίρ...

ΠΑΡΑΖΕΝΙΘΙΑΚΑ

Παραζενιθιακαί παρατηρήσεις.

Αι παραζενιθιακαί παρατηρήσεις αποτελούν ειδικήν περίπτωσιν των παραμεσημβρινών, κατά τας οποίας το ύψος των ουρανίων σωμάτων υπερβαίνεις τας 87 μοίρας, οπότε η ζενιθιακή απόστασις, η οποία είναι η ακτίς του κύκλου ύψους, είναι μικροτέρα των 3 μοιρών ή 180΄. Εκμεταλλευόμενοι την βασικήν ιδιότητα του Μερκατορικού χάρτου, κατά την οποίαν διατηρείται η ομοιότης των μικρών σχημάτων, δυνάμεθα να χαράξωμεν τον κύκλον ύψους επί του χάρτου, χωρίς ούτος να υποστή αισθητήν παραμόρφωσιν. Εις τας περιπτώσεις δε χρησιμοποιήσεως της μεθόδου των παραζενιθιακών δια τον ήλιον, ήτοι εις περιοχάς μικρού πλάτους εγγύς του ισημερινού, η αναπαράστασις του κύκλου ύψους γίνεται με μεγαλυτέραν ακρίβειαν.

Το κέντρον του κύκλου ύψους θα είναι η γήινη προβολή του αστέρος και ακτίς η ζενιθιακή απόστασις, η οποία λόγω του ότι θα είναι μικροτέρα των 180΄, το κέντρον κύκλου θα περιλαμβάνεται επί του ιδίου ν. χάρτου της περιοχής πλου. Τας συντεταγμένας της γήινης προβολής, ήτοι το μήκος και πλάτος αυτής επί της επιφανείας της γης, θα αποτελεί η GHA και η απόκλισις του αστέρος, αι αντιστοιχούσαι εις τον GMT της παρατηρήσεως, λαμβανόμεναι εκ των αστρονομικών εφημερίδων. Το μήκος της γήινης προβολής θα είναι δυτικόν, όταν η GHA είναι μεγαλυτέρα των 180 μοιρών, οπότε εις την περίπτωσιν αυτήν, ως μήκος θα ληφθή η διαφορά 360 μοίρες - GHA.

Ούτως, έχοντες το κέντρον και την ακτίναν του κύκλου ύψους γράφομεν περιφέρειαν, της οποίας το τόξον διερχόμενον εκ της περιοχής του στίγματος αναμετρήσεως, αποτελεί την παραζενιθιακήν γραμμήν θέσεως του πλοίου κατά την στιγμήν της παρατηρήσεως.

Βασικόν μειονέκτημα των παραζενιθιακών παρατηρήσεων είναι η δυσκολία μετρήσεως μεγάλων υψών με ακρίβειαν.

Παραζενιθιακή γραμμή θέσεως

Δια την εύρεσιν παραζενιθιακής γραμμής θέσεως ακολουθούμεν την κατωτέρω σειράν εργασιών:

Παρακολουθούμεν δια του εξάντος το ύψος του ηλίου, έως ότου φθάση τούτο τας 87 μοίρας. Μετρούμεν το ύψος Hp κατόπιν και σημειούμεν τον αντίστοιχον χρόνον GMT.

Διορθούμεν το ύψος εις Ηλ και αφαιρούμεν αυτό από 90 μοίρες προς εύρεσιν της Ζλ, ην μετατρέπομεν εις πρώτα μοίρας. Δια της ημερομηνίας και του GMT προσδιορίζομεν από τας εφημερίδας την GHA και δ του ηλίου. Εάν η GHA είναι μικροτέρα των 180 μοιρών, αποτελεί το δυτικόν μήκος της γήινης προβολής κατά την παρατήρησιν. Εάν αύτη είναι μεγαλυτέρα των 180 μοιρών, την αφαιρούμεν από 360 μοίρες, οπότε αύτη αποτελεί το ανατολικόν μήκος της ίδιας προβολής.

Σημειούμεν επί του ν. χάρτου τας ευρεθείσας συντεταγμένας (δ και λ). Λαμβάνομεν άνοιγμα διαβήτου ίσον με τα πρώτα της Ζλ εις μίλια και γράφομεν τόξον περιφερείας με κέντρον την υποτυπωθείσαν γήινην προβολήν προς την περιοχήν του στίγματος αναμετρήσεως. Το τόξον αυτό αποτελεί την παραζενιθιακήν γραμμήν θέσεως της ώρας παρατηρήσεως.

Κ. ΝΤΟΥΝΗ - Α. ΔΗΜΑΡΑΚΗ: ΝΑΥΣΙΠΛΟΪΑ - έκδοση Γ Βελτιωμένη, Πειραιεύς 1979, σελ. 560 - 561

Πόσος καιρός πάει από τότε;

Από τότε που έσπαγα το κεφάλι μου να διαβάσω τέτοια κείμενα, γραμμένα στην απλή καθαρεύουσα και γεμάτα όρους άγνωστους και δύσκολους; Κι όχι μόνο να τα παπαγαλίσεις μα και να ξέρεις να τα εφαρμόσεις στην πράξη έπρεπε.

Όχι κλεισμένος σε κάποιο γραφείο. Μα ανάμεσα ουρανό και θάλασσα. Στη γέφυρα του πλοίου. Ξεκινώντας από το φτερό, με τον εξάντα στο χέρι:

για να πάρεις το ύψος του ήλιου και τρέχοντας μετά στο τσαρτ ρουμ για τα περαιτέρω επί του χάρτη:

Διπαράλληλος, κουμπάσο, αστρονομικές εφημερίδες και όλα τα συναφή του επαγγέλματος του ναυτίλου.

Σπάσαμε τα κεφάλια μας και φάγαμε τα νιάτα μας μελετώντας χοντρά και δυσνόητα βιβλία:

για να κατακτήσουμε και το επάγγελμα και τη γέφυρα του πλοίου. Κοριτσάκια τότε, 18 - 19 χρονών. Πάνω στο ξεκίνημά μας για τη ζωή. Ανέμελες και με όνειρα στο κεφάλι μας για ένα μέλλον λαμπρό. Κούνια που μας κούναγε.

Βλέπω τη Μαριώ Σ. στη φωτογραφία και πικραίνομαι. Με τη στοίβα των βιβλίων μπροστά της. Πόσες ώρες μάθημα; Πόσα ξενύχτια μελέτης; Πόσα έξοδα για να τελειώσει τη σχολή;

Όμως την εξαπάτησαν. Κούφιες οι υποσχέσεις που της έδωσαν. Πως βλέπουν στα μάτια της το μέλλον της ναυτιλίας. Κι έμεινε η Μαριώ στο μουράγιο να περιμένει άδικα πότε το πλοίο θα φανεί. Με ένα πτυχίο στο χέρι άχρηστο να της δώσει έστω και ένα ξεροκόμματο.

Η Μαρία δεν ξανασπούδασε. Μόνο μερικά απαραίτητα μαθήματα έκανε για να μπορέσει να πιάσει αποκλειστική σε νοσοκομεία. Εκεί, δίπλα σε ανήμπορους ασθενείς, έκανε βάρδιες. Με θερμόμετρα, πιεσόμετρα, πάπιες. Είναι σκληρή η δουλειά της αποκλειστικής. Και επικίνδυνη. Και φορτισμένη από τον ξένο πόνο. Όμως τον δικό της πόνο ποιος τον νιώθει;

Που πήγαν στράφι τόσες σπουδές και τόσα διαβάσματα;

Παραδίπλα της όρθια η Αννούλα Χ. Ένα παιδί τότε, με όλη την αισιοδοξία της ηλικίας της. Χαμογελάει το καημένο γιατί δεν ξέρει ακόμη τη ζωή που την περιμένει. Νομίζει πως θα γίνει αξιωματικός στις γέφυρες των πλοίων. Φευ...

Αν και πρόλαβε να φορέσει τα γαλόνια του ανθυποπλοιάρχου και να δουλέψει στα φορτηγά που ονειρευόταν, ήρθε η μητρότητα και την ανάγκασε να προσγειωθεί κυριολεκτικά.

Ούτε η Άννα ξανασπούδασε. Δεν είχαν όλα τα κορίτσια πίσω τους μια οικογένεια που να αντέχει και δεύτερη φορά να τις σπουδάσει. Πρώτη από μια πολύτεκνη οικογένεια και με τον πατέρα της με σοβαρά προβλήματα υγείας, δέχτηκε το μήνυμα στο καράβι που δούλευε. Να τρέξει πίσω. Γιατί ο πατέρας μπήκε στο νοσοκομείο. Δεν πρόκαμε να πατήσει Ελλάδα. Από το αεροδρόμιο της Ρώμης πήρε τηλέφωνο στο νοσοκομείο και άκαρδα μια τηλεφωνήτρια της ζήτησε να μην τους ξαναενοχλήσει: "Πέθανε ο πατέρας σου, κοπέλα μου. Τι μας ενοχλείς;"

Σωριάστηκε στο πάτωμα το κορίτσι. Και όταν τη συνεφέρανε και κατάφερε να γυρίσει στο σπίτι, δεν πρόλαβε να αφήσει το φυλλάδιο από τα χέρια της. Ειδική άδεια έδωσε τότε το υπουργείο - ήταν βλέπετε η εποχή που υπήρχε λόγω ανεργίας περιορισμός στο χρόνο ναυτολόγησης - γιατί η Άννα στα 22 της ήταν προστάτης οικογένειας. Κι από τα δικά της χέρια περίμεναν να φάνε ένα κομμάτι ψωμί η μαυροφορεμένη μάνα και πέντε μικρότερα αδέρφια.

Κανένας όμως δε βρέθηκε να τη βοηθήσει όταν λίγα χρόνια αργότερα έγινε μάνα. Αναγκάστηκε να μείνει στη στεριά. Και να ζητήσει δουλειά άσχετη με ό,τι σπούδασε. Υπάλληλος στην ιχθυόσκαλα Χαλκίδας. Εκεί που οι άνθρωποι δουλεύουν όλη τη νύχτα. Παραλαμβάνοντας τα ψάρια από τις τράτες και φροντίζοντας να τα προωθήσουν στο δικό μας τραπέζι.

Πόσα ξενύχτια έκανε η Άννα; Αμέτρητα. Μα δεν την κούρασε αυτό. Έτσι κι αλλιώς και ο αξιωματικός γέφυρας ξενυχτάει... Την άδειασε που τα όνειρα της ζωής της βγήκαν όλα ψεύτικα. Και πάλι όμως βρήκε το κουράγιο να παλέψει. Και να ανοίξει δική της επιχείρηση στη σκάλα. Πώς είναι όμως ο βραδινός ύπνος στο κρεβατάκι σου δεν το ξέρει ως τώρα στα πενήντα της. Έμαθε όμως τον άλλο ύπνο. Παθαίνοντας βαριά πνευμονία πριν από λίγους μήνες. Και μένοντας στην εντατική πάνω από είκοσι μέρες. Οργανισμός τελείως εξαντλημένος είπε ο γιατρός.

Γι' αυτό και η Άννα μόλις βγήκε από το νοσοκομείο έτρεξε αμέσως στην ιχθυόσκαλα... Μπορεί να μην εργαστεί; Ποιος θα αναστήσει και το δεύτερο παιδί που ήρθε πριν λίγα χρόνια στη ζωή της; Εκείνο που δεν πρόκειται να έρθει όμως είναι σύνταξη και αναγνώριση για την κόλαση που έζησε. Μόνο το ΣΔΟΕ θυμάται την Άννα. Μην κλέψει καμιά δεκάρα από το κράτος. Κανείς όμως δε νοιάζεται για τα χρόνια που της έκλεψαν. Για τις ψεύτικες υποσχέσεις που τις έδωσαν. Ψιλά γράμματα όλα αυτά στην Ελλάδα του σήμερα.

Στην Ελλάδα αυτή που ο πρωθυπουργός της προχτές δήλωσε στη βουλή:

«Μόνο μία από τις εταιρείες με κρουαζιερόπλοια, η «Pullmantur», το 2010, είχε σκοπό να φέρει δύο ακόμα πλοία και να διακινήσει περισσότερους από 47.000 επιβάτες στη χώρα μας (...) οι οποίοι θα άφηναν χρήματα σε ελληνικά εστιατόρια, θα διέμεναν κάποιες νύχτες σε ελληνικά ξενοδοχεία, θα ψώνιζαν από ελληνικές επιχειρήσεις.

Γνωρίζετε ότι, με όσα συμβαίνουν στα λιμάνια της χώρας, υπό την ανοχή και στήριξή σας, οι περισσότερες εταιρείες σκέπτονται τον αποκλεισμό της Ελλάδας από τον προγραμματισμό τους, για το 2011 και το 2012; (...)

Από αυτήν και μόνον την εταιρεία, το 2010, χάνουμε 4 εκατομμύρια ευρώ και κινδυνεύουμε να χάσουμε 14 εκατομμύρια το 2011».

Και συμπληρώνει τη δήλωση του Πρωθυπουργού ο Ριζοσπάστης:

Η εταιρεία που επικαλείται ο Γ. Παπανδρέου, είναι αυτή που πρακτορεύεται το «Ζενίθ».

Επιτρέψτε μου, κύριε Πρωθυπουργέ, να σας ρωτήσω κι εγώ, αφού ρωτάτε μάλλον θα επιθυμείτε το διάλογο:

- Εσείς, κύριε Πρωθυπουργέ, γνωρίζετε τη Μαρία Σ. και την Άννα Χ;

Γνωρίζετε πόσες άλλες Μαρίες και Άννες σπούδασε αυτή η χώρα και στερήθηκαν οι γονείς τους και τα απαραίτητα για να πάρουν πτυχίο και στο τέλος το πτυχίο τους κατέληξε στα αζήτητα;

Μας ζητάτε να σκεφτούμε ως πολίτες τα 4 εκατομμύρια που θα χάσουμε φέτος από το Ζενίθ. Και τα 14 εκατομμύρια του χρόνου. Τα σκεφτόμαστε, κύριε Πρωθυπουργέ. Μα δεν μπορούμε να μην σκεφτόμαστε και όσα χάσαμε εμείς οι ίδιες. Οι πρώτες ελληνίδες καπετάνισσες από δημόσια σχολή. Και που στις 10 τρέχοντος κλείνουμε τριάντα χρόνια από τη μέρα που πήραμε πτυχίο.

Ούτε μας διαφεύγει πως την ίδια ώρα μια άλλη Μαρία, ίδια ηλικία με μας τότε... και με ίδια επαγγελματική επιλογή, σπουδάστρια σε ΑΕΝ, ψάχνει από τα Χριστούγεννα για καράβι να κάνει την πρακτική άσκηση και ακόμη δε βρήκε. Και μου έγραφε χτες πικραμένη και απογοητευμένη:

Αφηστε τα, και εγω!!! τοσοι γνωστοι, τοσεσ βοηθειες κ τελικα δεν εγινε τιποτα!!!εμεινα εξω απο το επομενο εξαμηνο!! οσες δεν μπαρκαραμε μεχρι τωρα απο οσο ξερω την χασαμε την επομενη χρονια.....κριμα!! μπηκαμε με τοση διαθεση στην σχολη κ μας απογοητευουν καθημερινα με τις πορτες που μας κλεινουν!!

Σας μεταφέρω το μήνυμα όπως ακριβώς το έγραψε. Ένα κορίτσι που ακόμη δεν έγινε είκοσι χρονών. Και μόνο το όνομά της ολόκληρο δε θα σας πω γιατί εκεί κάτω στο λιμάνι που περπατάει κάθε μέρα χτυπώντας τις κλειστές πόρτες, υπάρχει και μπλακ λιστ. Αυτό ελπίζω να το γνωρίζετε.

Το καθεστώς που αντιμετωπίζουν οι ναυτεργάτες. Και μην κρίνετε από μένα. Εγώ τα έφαγα τα ψωμιά μου. Και ανάγκη πια δεν έχω καμία από τις δικές τους μπλακ λιστ. Έχω όμως το χρέος να μεταφέρω το παράπονο και της δικής μου γενιάς και της νεότερης για το θεσμό αυτό της ελληνίδας καπετάνισσας. Ειδικά τώρα που πλησιάζει η επέτειος των τριάντα χρόνων αυτού του θεσμού. Για να μην πει κανείς πως δεν ήξερε. Να μην παριστάνει κανείς πως δεν ξέρει γιατί η απεργία εκεί κάτω στο λιμάνι έχει τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.

- Δεν είναι αλήθεια, κ. Πρωθυπουργέ, ότι οι ναυτεργάτες που εργάζονται στα πλοία της ακτοπλοΐας δε συμφωνούν με τα αιτήματα της απεργίας. Κι ας μη δηλώνουν απεργοί. Είναι γιατί ξέρουν πως έτσι και απεργήσουν θα βρεθούν χωρίς δουλειά. Θα γραφτούν στο μπλακ λιστ και κανένας πια δε θα τους ξαναπάρει να δουλέψουν. Αυτή είναι η μαύρη αλήθεια της κατάμαυρης ζωής των ναυτεργατών. Αντιμέτωποι διαρκώς με τη χειρότερη ασυδοσία του κεφαλαίου, την ασυδοσία των εφοπλιστών.

Τώρα εσείς, κ. Πρωθυπουργέ, δεχτήκατε το αίτημα των εφοπλιστών για άρση του καμποτάζ. Και μας ζητάτε να σκεφτούμε τις συνέπειες της απεργίας ενάντια στη δική σας απόφαση. Τις σκεφτόμαστε. Δεν είμαστε αναίσθητοι και αδιάφοροι για τη χώρα μας.

Μα σκεφτείτε κι εσείς λίγο εμάς. Όχι μόνο τα χαμένα μας χρόνια και τα πτυχία μας που κατάντησαν κορνίζα. Ούτε καν εκείνο το κορίτσι που κινδυνεύει να μην πάρει πτυχίο ποτέ. Σκεφθείτε αν αυτή η κατάσταση βοηθάει την οικονομική ανάπτυξη της χώρας.

Εγώ δεν είμαι οικονομολόγος. Με τα λίγα μαθηματικά όμως που σπούδασα, σπάζοντας το κεφάλι μου να μάθω όχι μόνο την τριγωνομετρία στο λύκειο μα και την πρακτική της εφαρμογή στα Παραζενιθιακά, βρίσκω σε λάθος στίγμα την αναφορά για το Ζενίθ. Διότι όπως γράφει και η κιτρινισμένη από τα χρόνια Ναυτιλία μου:

Βασικόν μειονέκτημα των παραζενιθιακών παρατηρήσεων είναι η δυσκολία μετρήσεως μεγάλων υψών με ακρίβειαν.

Για τα μικρά και χαμηλά είναι εύκολα τα πράγματα στο μέτρημα. Μα ποιος θα μετρήσει και θα εκτιμήσει τα μεγάλα;

Και πέστε μου, ποιο είναι μεγαλύτερο: Η ζημιά η οικονομική λίγων εκατομμυρίων στον τουρισμό ή το πέταγμα στον κάδο απορριμμάτων των νέων ανθρώπων της χώρας;

Και δεν είναι ένας και δύο οι ναυτεργάτες που πετάχτηκαν στο δρόμο. 85.000 έλληνες ναυτικοί υπήρχαν τότε που ξεκίνησα εγώ το επάγγελμα. Λιγότεροι από 20.000 είναι σήμερα. Πάνω από 40.000 ναυτεργάτες αναγκάστηκαν να αλλάξουν επάγγελμα.

Οι ειδικοί των οικονομικών σε τι ύψος εκτιμούν τη ζημιά στην οικονομία της χώρας από την κατάσταση αυτή;

Δε λέω για την προσωπική ζημιά του καθενός μας. Αυτήν κανένας οικονομολόγος δεν μπορεί να την εκτιμήσει. Μόνο ο ίδιος ο άνθρωπος που η ζωή του έγινε αποκαΐδια... Η Μαρία που αντί να κάνει παραζενιθιακές παρατηρήσεις κάνει κλύσματα σε γέροντες, η Άννα που αντί να μετράει το ύψος του ήλιου με τον εξάντα, μετράει πόσα κιλά ψάρια έβγαλαν οι τράτες του Ευβοϊκού. Και το μικρό Μαράκι, το 19χρονο, που αντί να εκπαιδεύεται στο ναυτικό χάρτη, μετράει ανάποδα τις μέρες για το επόμενο εξάμηνο και βλέπει να χάνει το έτος σπουδών κάνοντας πρακτική άσκηση στην απογοήτευση.

Φαίνεται όμως πως άλλα είναι τα μαθηματικά των ναυτικών και άλλα των οικονομολόγων.

Πώς αλλιώς να εξηγήσω που διαφέρουν τόσο οι παραζενιθιακές μας παρατηρήσεις;

Και αναπόφευκτα άλλο το στίγμα το δικό τους και άλλο το δικό μας.

Και με τεράστια πίκρα βλέπω το δικό τους ζενίθ να συμπίπτει με το δικό μας ναδίρ.

Γιατί ακριβώς εκεί βρισκόμαστε οι έλληνες ναυτεργάτες. Παλιοί και νέοι. Στο ναδίρ.

Κι επειδή άλλο πιο κάτω δεν έχει, δε μας μένει παρά να αγωνιστούμε. Τι άλλο μας έμεινε να χάσουμε; Μόνο τις αλυσίδες...

Βίρα λοιπόν τις άγκυρες. Κι ας σπάσουν και οι καδένες.

Για να μετρήσουμε επιτέλους το μπόι του ήλιου.

Νισάφι να μετράμε ξενύχτια αξημέρωτα. Πάνω σε θεόρατα βιβλία. Πάνω από κρεβάτια νοσοκομείου. Πάνω από τελάρα με ψάρια.

Μπορούμε και δικαιούμαστε ένα καλύτερο μέλλον. Ένα μέλλον που στο ζενίθ του θα βρίσκεται ο άνθρωπος και όχι τα κέρδη.

Γι' αυτό και την ερχόμενη Πέμπτη κάτω στον Πειραιά, στο λιμάνι, θα τραγουδήσουμε:

ΝΟΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΔΙΚΙΟ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΗ

ΚΑΙ ΟΧΙ ΤΑ ΚΕΡΔΗ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΚΡΑΤΗ

Κι ελπίζω, τολμάω να ελπίζω, πως θα συναντηθούμε. Εκεί, στο λιμάνι του Πειραιά. Όχι με τις λιμενικές αρχές και τα δακρυγόνα. Μα με εσάς. Που ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης επισκεφθήκατε πέρυσι το λιμάνι. Και νιώσατε από πρώτο χέρι τι σημαίνουν δακρυγόνα.

Σας περιμένουμε να έρθετε. Να μας κοιτάξετε στα μάτια και να μας πείτε.

- Στο δικό σας ζενίθ ποιος βρίσκεται; Ο άνθρωπος ή τα κέρδη; Ο ναυτεργάτης ή ο εφοπλιστής;

Με τιμή

Μαρία Λαμπρίδου

Διπλωματούχος ανθυποπλοίαρχος Εμπορικού Ναυτικού

Με βραβείο ναυτικών προσόντων λόγω εξαιρετικών επιδόσεων στο μάθημα της Ναυτιλίας

που άδικα όμως στάθηκαν κι αυτά και οι δάφνες τους να μου χαρίσουν τον κότινο της κορυφής που ονειρεύτηκα κι έριξα για πάντα άγκυρα στη στεριά προσπαθώντας ματαίως να υπολογίσω πού ακριβώς έκανα εγώ λάθος κι αντί για το ζενίθ βρέθηκα στο ναδίρ...