Αχ, Κόλια, ωραία τα τραγούδησες εσύ...

ΑΡΜΙΔΑ

Στον Κώστα Βάρναλη

Το πειρατικό του Captain Jimmy,
που μ' αυτό θα φύγετε και σεις,
είναι φορτωμένο με χασίς
κ' έχει τα φανάρια του στην πρύμη.

Μήνες τώρα που 'χουμε κινήσει
και με τη βοήθεια του καιρού
όσο να πάμε στο Περού
το φορτίο θα το έχουμε καπνίσει.

Πλέμε σε μια θάλασσα γιομάτη
με λογής παράξενα φυτά,
ένας γέρος ήλιος μας κοιτά
και μας κλείνει που και που το μάτι.

Μπουκαπόρτες άδειες σκοτεινές,
- που να ξοδεύτηκαν τόννοι χίλιοι;
Μας προσμένουν πίπες αδειανές
και τελωνοφύλακες στο Τσίλι.

Ξεχασμένο τ' άστρο του Βορρά,
οι άγκυρες στο πέλαγο χαμένες.
Πάνω στις σκαλιέρες σε σειρά
δώδεκα σειρήνες κρεμασμένες.

Η πλωριά Γοργόνα μια βραδιά
πήδησε στον πόντο μεθυσμένη,
δίπλα της γλιστρούσαν συνοδιά
του Κολόμβου οι πέντε κολασμένοι.

Κ' έπειτα στις ξέρες του Ακορά
τσούρμο τ' άγριο κύμα να μας βγάλει
τέρατα βαμμένα πορφυρά
με φτερούγες γλάρων στο κεφάλι.

ΝΙΚΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

10 Φλεβάρη προχτές. 35 τα χρόνια από το μεγάλιο φευγιό του Κόλια. Του Νίκου του Καββαδία δηλαδή. Και πέρασε η μέρα του μέσα στις φουρτούνες της καθημερινότητας που λιγότερες δεν είναι από εκείνες που ο ποιητής έζησε στα πέλαγα.

Δεν του ανεβάσαμε λοιπόν ούτε μια λέξη. Χωρίς ετούτο να σημαίνει πως τον ξεχάσαμε κιόλας.

Σήμερα όμως τον ξαναθυμηθήκαμε. Και τον Κόλια και το Πειρατικό του. Μετά τη χτεσινή είδηση για τα πορίσματα και την πορεία των ερευνών... Και που μας έκαναν πρωί πρωί να αναζητούμε πρόσθετες πληροφορίες.

Χασίς; Πώς λέγεται αλλιώς το χασίς; Ινδική κάνναβη;

Δεν έχω δει ποτέ στη ζωή μου πώς είναι αυτό το χασίς. Ευτυχώς υπάρχει το ίντερνετ για να συλλέγεις πρόσθετες πληροφορίες. Μην την πάθεις σαν εκείνο τον αφελή που η κουτσουλιά του πουλιού "γέννησε" χασισόδεντρο στον κήπο του κι εκείνος το κουνάραγε χαρά μεγάλη τέτοιο ωραίο φυτό!!!

Ακόμη και στα καράβια. Δεν το συνάντησα στη ρότα μου. Κι ας έλεγαν σε ένα απ' αυτά διάφορες ιστορίες στον καφενέ του καραβιού για έναν ναύτη παράξενο από ξένη χώρα.

Σήμερα όμως, αναζητώντας άλλες πληροφορίες το ξαναβρήκα στο δρόμο μου. Το χασίς. Την ινδική κάνναβη. Και τα 200 της γραμμάρια που βρέθηκαν λέει στην κατοχή ναύτη κατά τον έλεγχο που έγινε στην καμπίνα του από την Αστυνομία Συνόρων.

Κρατήθηκε λοιπόν ο ναύτης από τις αρχές. Μέχρι να εκδικαστεί η υπόθεση. Και ο καπετάνιος του καραβιού (ποιου καραβιού; ) έστειλε ραπόρτο στο υπουργείο, το τότε υπουργείο Ναυτιλίας. Εκεί βρήκα κι εγώ καταχωρημένη την είδηση με ημερομηνία 4/6/2004

Στον πίνακα αναζήτησης δεν είχα βάλει τη λέξη χασίς. Ούτε την ινδική κάνναβη. Το όνομα του πλοίου είχα βάλει που με απασχολεί εδώ και καιρό για τελείως άλλο λόγο...

Κι έπειτα μπήκα στον πειρασμό και έψαχνα. Στη Wikipedia. Τι είναι επιτέλους αυτό το χασίς; Που αθώα το τραγουδάγαμε στα χρόνια της νιότης, ανάμεσα στους άλλους ύμνους της θάλασσας του Νίκου Καββαδία.

Ξέρετε με ποιον τρόπο γίνεται η χρήσις αυτής της απαγορευμένης ουσίας;

Μέχρι τώρα νόμιζα ότι είναι σαν τσιγάρο που το καπνίζουν...

Όμως όχι. Δε γίνεται πάντα με τσιγάρο. Στη wikipedia διάβασα:

Η χρήση του χασίς γίνεται καπνίζοντάς το σε (ν)αργιλέ, ή σε τσιγάρο, αλλά και με θέρμανσή του σε κάποιο κλειστό δοχείο (σπιρτόκουτο, ποτήρι κλπ.) και εισπνοή των ατμών.

Εισπνοή των ατμών! Των ατμών; Ναι. Άλλοι εισπνέουν ατμούς από χασίς και μεταφέρονται σε ψεύτικους παραδείσους και άλλοι εισπνέουν καπνούς και οδεύουν οριστικά για τον άλλο κόσμο...

Ένα τυχαίο περιστατικό (δεν μπορεί να είναι τυχαίο και μεμονωμένο; φυσικά και μπορεί) είναι σωστό να αμαυρώσει το όνομα ενός πλοίου; Ε, δεν είναι σωστό. Γι' αυτό και δε δίνουμε εδώ το όνομα του πλοίου. Έστω και αν εμείς για το πλοίο ξεκινήσαμε να ψάχνουμε και όχι για το χασίς και τους χασικλήδες...

Και θυμάμαι. Δεν μπορώ να μη θυμάμαι τη μία και μοναδική φορά που αντιμετώπισα αληθινό κίνδυνο φωτιάς στα καράβια που ταξίδευα. Ναι, ήταν πράγματι από ανθρώπινο λάθος. Και από αμέλεια μέλους του πληρώματος. Ναύτης ήταν κι αυτός...

Είδαμε ξαφνικά τους καπνούς να βγαίνουν από την καμπίνα του. Ευτυχώς σε λιμάνι. Κι ευτυχώς έγκαιρα.

Έπειτα είπαν πως είχε πετάξει μισοσβησμένο αποτσίγαρο στο καλαθάκι απορριμμάτων...

Τι τσιγάρο; Δε μας είπαν τι τσιγάρο. Κι εμείς δε ρωτήσαμε. Ήταν τα χρόνια της αθωότητας. Τότε που τραγουδούσαμε Καββαδία και με αφέλεια προσπερνάγαμε το "τόννοι χίλιοι" και τους τελωνοφύλακες στο Τσίλι.

Ναι, έφταιγε και το Τσίλι. Κι ο καθηγητής μας των αγγλικών στη σχολή έφταιγε. Που το παρατσούκλι του ήταν "Τσίλυ"... Έτσι τη γλίτωνε το χασίς και η μνήμη γύρναγε στα οικεία και γνωστά. Στο χασίς πώς να γυρίσει; Τι σχέση είχαμε εμείς με το χασίς;

Τι θέλω να πω με όλα αυτά; Τίποτα περισσότερο από την πρόταση που έκανα τις προάλλες. Τότε που γιορτάσαμε τα εκατό χρόνια από τη γέννηση του Καββαδία.

Είχα λοιπόν τότε προτείνει να διδάσκεται ο ποιητής της θάλασσας ως μάθημα και δη υποχρεωτικό στις Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού. Γιατί περισσότερα θα μάθουν οι σπουδαστές από τους στίχους του Καββαδία για τη ζωή που τους περιμένει παρά από όλα τα άλλα θεόρατα βιβλία Ναυτιλίας και ΔΚΑΣ και Ναυτικό Δίκαιο και Ναυτική Τέχνη... που όλες αυτές τις μέρες ταλαιπωρούν τα καημένα τα παιδιά των σχολών. Πού να δείτε γκρίνια και κακό στο Face Book για όσα τα υποχρεώνουν να παπαγαλίζουν...

Δεν πρέπει να τα μαθαίνουν; Α, όχι. Δεν είπα αυτό. Να τα μαθαίνουν και να λιώνουν στο διάβασμα. Αυτό τους λέω πάντα και ειδικά όταν μιλάω σε κορίτσια που θέλουν να γίνουν καπετάνισσες. Γιατί όπως λέει και η μικρή μου η κόρη, η γυναίκα αξιωματικός πλοίου πρέπει να βρίσκεται σε γνώσεις ένα τουλάχιστον βήμα μπροστά από τους άντρες συναδέλφους της. Αλλιώς γιατί να την προτιμήσουν οι εταιρείες;

Να διδάσκεται όμως και ο Καββαδίας. Και να αναλύεται λέξη τη λέξη και σε βάθος.

Ειδικά τα σημεία που αγγίζουν τις πικρές αλήθειες. Τις μεγάλες δηλαδή... γιατί όταν η αλήθεια είναι μεγάλη δεν μπορεί παρά να είναι και πικρή, θεόπικρη.

Το χασίς, αλήθεια, τι γεύση έχει; Και οι ατμοί του τι μυρωδιά;

Και πώς είναι επιτέλους αυτό το χασίς;

Ρωτάω έστω και τριάντα χρόνια μετά γιατί κανείς δε σκέφτηκε σε έναν άνθρωπο που πήγαινε για καπετάνιος να μάθει αυτά τα σημαντικά.

Κι έρχεται μετά η Αστυνομία Συνόρων και ανακαλύπτει τα 200 γραμμάρια...

Τα άλλα που καπνίστηκαν εν πλω κανείς δεν τα ανακάλυψε.

Ούτε και νοιάστηκε κανείς να ανακαλύψει γιατί έχουν πέραση στα καράβια αυτά τα ήπια θεωρούμενα ναρκωτικά. Ήπια;

Ε, όταν έχεις και επώνυμους πολιτικούς να σου λένε πως δοκίμασαν κάποτε μαριχουάνα, ανάγκη είναι να τα ξεχωρίζουμε τα ναρκωτικά σε δήθεν ήπια και δήθεν βαριά.

Ποιος όμως σκέφτηκε ποτέ πως ένας καπετάνιος πρέπει εκτός από τις ευθείες Μαρκ και τα φανάρια να ξέρει και για τα ναρκωτικά τόσα όσα θα εξασφαλίσουν την αποφυγή θλιβερών παρατράγουδων; Αυτών που ο Καββαδίας ποιητικά τα αναφέρει:

Θάλασσα γιομάτη με λογής παράξενα φυτά...

Του Κολόμβου οι πέντε κολασμένοι...

Οι ξέρες του Ακορά...

Και τέρατα, βαμμένα πορφυρά, με φτερούγες γλάρων στο κεφάλι!!!

Τι θέλει, μωρέ, να πει ο ποιητής με τούτα τα "αλαμπουρνέζικα";

Ό,τι ήθελα κι εγώ να πω τις προάλλες μιλώντας για τις τρικυμίες της ψυχής του ναυτικού, ειδικά κάποιες συγκεκριμένες νύχτες. Τις νύχτες που σε όλη τη γη οι άνθρωποι χαίρονται και ξεφαντώνουν. Κι ο ναυτικός γέρνει έρημος και μοναχός στην κουκέτα. Και ύπνος δεν έρχεται να απαλύνει το βαρύ φορτίο. Τι έρχεται τότε;

Δάκρυα; Εγώ εκεί σταμάτησα. Στα δάκρυα. Κι άλλη μια, μία και μοναδική, ήρθε μπροστά μου το κριθαρόζουμο. Το νερό της ζωής κατά που σημαίνει στα Κελτικά...

Μεσοπέλαγα και βδομάδες χωρίς λιμάνι. Και είπαμε να στήσουμε γλέντι στην πρύμη. Όλο το πλήρωμα μαζί. Αξιωματικοί και ναύτες, κουβέρτα και μηχανή και κουζίνα. Τότε ακόμη είχαμε και μαρκόνη.

Και είχαμε και μια γυναίκα. Εκτός από μένα. Γυναίκα, σύζυγο, ενός αξιωματικού. Και μέσα στο γιορτάσι σηκώθηκε κι εκείνη και χόρεψε με τον άντρα της. Μπάλο θαρρώ, αν δε με γελά η μνήμη μου μετά από τρεις δεκαετίες.

Χόρευε το ζευγάρι και χόρευαν στα δικά μας χέρια, των αζευγάρωτων, τα τσιγάρα και τα ποτήρια με το κριθαρόζουμο. Μεγάλο ποτήρια του νερού. Που έγιναν εκείνο το βράδυ ποτήρια νερού της ζωής. Και της απόγνωσης και του καημού.

Βάλε μου να πιω, να πιω για να ξεχάσω.

Δεν πρόλαβα να τελειώσω το δεύτερο. Άμαθη στο αλκοόλ με χτύπησε απότομα και ένιωσα τον κόσμο να γυρίζει με χιλιάδες στροφές, ούτε σφόνδυλος της gyro να ήταν.

Έτρεξα στην καμπίνα. Να συνέρθω. Πώς να συνέρθω; Καφέ πικρό; Και πρόκληση εμετού; Και ό,τι άλλο κατόρθωνε το ταραγμένο μυαλό να συμβουλέψει.

Μόνον εγώ; Όλοι! Κουνουπίδια κατά την έκφραση της αργκό. Και καράβι γκαζάδικο.

Με τα πολλά κατάφερα να σταθώ στα πόδια μου και να μη ρεζιλευτώ όταν ήρθε η ώρα της βάρδιας. Από τότε ούτε που ξανάφερα στα χείλη μου κριθαρόζουμο. Και χαίρομαι που μαθαίνω ότι τέτοιες συνήθειες έχουν πια απαγορευτεί στα καράβια. Υπογράφεις λέει και χαρτί πως δε θα πίνεις αλκοόλ ακόμη και εκτός βάρδιας.

Απαγορευμένο όμως είναι και το χασίς. Και όμως εκείνος ο ναύτης είχε στην κατοχή του 200 ολόκληρα γραμμάρια. Πώς;

Λέω λοιπόν, και το λέω πολύ σοβαρά. Το συγκεκριμένο περιστατικό μπορεί να ήταν τυχαίο και επίσης τελείως άσχετο με όσα συνέβησαν αργότερα στο ίδιο καράβι. Αν ήταν όμως και η μοναδική εξαίρεση η κατοχή ινδικής κάνναβης στα πλοία, δε θα το έκανε τραγούδι ο Καββαδίας.

Να προβληματίσει λοιπόν το περιστατικό. Και να αντιμετωπιστεί με το μόνο όπλο του ανθρώπου. Τη γνώση. Που μπορεί να ξεκινήσει από την ανάλυση του ποιήματος και να φτάσει σε ολοκληρωμένη προετοιμασία των αυριανών πλοιάρχων για τέτοια θέματα.

Στις υπόλοιπες γνώσεις ιατρικής που πάντα διδάσκονται οι καπεταναίοι, αφού στα ελληνικά ποντοπόρα πλοία γιατρός δεν προβλέπεται στη σύνθεση, να προστεθούν και τέτοια κεφάλαια. Να ξεφύγουμε από την ξεπερασμένη αντίληψη πως τα ναρκωτικά και οι άλλες ουσίες είναι θέμα μόνο του ναυτικού δικαίου. Είναι πρωτίστως θέμα ιατρικής και δη ψυχιατρικής...

Ώσπου να γίνει αυτό, δίκιο θα έχουν τα νεαρά καπετανόπουλα να διαμαρτύρονται για όσα σε ξύλινη γλώσσα διδάσκει το ναυτικό δίκαιο. Γιατί αυτή η γλώσσα και αυτή η αντίληψη που διακατέχει τη διδασκαλία του, είναι μακράν της πραγματικότητας και μακράν της αληθείας.

Αν ήμουν λοιπόν καθηγήτρια σε ΑΕΝ και έπρεπε τέτοια θέματα να διδάξω, από την ΑΡΜΙΔΑ του Καββαδία θα ξεκινούσα. Όπως αντίστοιχα γίνεται πια στις μέρες μας στις άλλες βαθμίδες εκπαίδευσης. Εκεί που η σύγχρονη επιστήμη έχει πλέον επιβάλλει τη διαθεματική προσέγγιση της ύλης και τη σφαιρική εξέταση του κόσμου. Όχι την αποσπασματική που η βιομηχανική επανάσταση οδήγησε και ξεστράτισε την εκπαίδευση για αιώνες.

Ποίηση λοιπόν σε μελλοντικούς καπετάνιους; Για Καββαδίες θα τους ετοιμάσουμε ή για να διευθύνουν καράβια;

Στο βαθμό που παραδεχόμαστε ότι το καράβι δεν είναι μόνο λαμαρίνες και στο βαθμό που μετά τις τραγωδίες ανακαλύπτουμε και την ύπαρξη ανθρώπινου παράγοντα, ναι. Ο καπετάνιος χρειάζεται να μαθαίνει και το καράβι και τον άνθρωπο. Τη ναυτιλία και τα άλλα ναυτικά μαθήματα για να κρατάει σωστά το τιμόνι του καραβιού και την ποίηση για να ταξιδεύει με ασφάλεια και τους ανθρώπους που διοικεί.

Δε φοράμε παρωπίδες και δεν αρνούμαστε την ύπαρξη ανθρώπινου παράγοντα. Ίσα ίσα... Τον παράγοντα αυτό τον εξετάζουμε σε όλη του την έκταση. Όχι μόνο στην ενοχή και όχι μόνο εκ των υστέρων.

Και δίπλα στα μέτρα που ζητάμε για τις λαμαρίνες, την επιβολή ύπαρξης σύγχρονων μέσων πυρανίχνευσης και πυρασφάλειας σε όλα τα πλοία και ανεξαρτήτως ηλικίας τους, ζητάμε και την αντίστοιχη προετοιμασία του ανθρώπινου παράγοντα. Πώς αλλιώς;

Εκ των υστέρων μονάχα και αφού θάψουμε καμπόσους να ερχόμαστε και να μιλάμε για τον ανθρώπινο παράγοντα; Των φρονίμων τα παιδιά...

Ξέρω. Στην εποχή μας τέτοιες προτάσεις είναι καταδικασμένες να μην εισακουστούν. Είναι η εποχή που βλέπει με τα άλλα μάτια. Του μεγάλου αδερφού. Η τεχνολογία και η μηχανή θριαμβεύουν. Και ο άνθρωπος λησμονείται μέχρι τη στιγμή που θα χρειαστούμε έναν ένοχο. Η μηχανή θριαμβεύει κι εδώ. Και διαφεύγει.

Όμως εμείς είμαστε έλληνες. Ο λαός που περισσότερο από κάθε άλλον ταυτίστηκε με το υγρό στοιχείο. Από τον καιρό του παππού του Όμηρου και του Οδυσσέα και ως την εποχή του homo navigatus, του κολλητού του Νίκου Καββαδία, Γιώργου Σεφέρη. Έχουμε ποτέ προβληματιστεί σε ποιο βαθμό οι ποιητές της φυλής συνετέλεσαν στο ναυτικό της μεγαλείο;

Φυσικά και έπαιξε το δικό της ρόλο η τεχνολογία. Από την εποχή της αθηναϊκής τριήρους και του μηχανισμού των Αντικυθήρων και ως τα σύγχρονα μεγαθήρια των ωκεανών. Όμως, το ξαναλέμε, τα καράβια δεν είναι μόνο λαμαρίνες και μηχανήματα. Είναι και οι άνθρωποι που τα ταξιδεύουν.

Και "Πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος" έλεγαν οι παππούδες μας. Οι έλληνες. Έτσι ταξίδεψαν και κυρίευσαν και τις θάλασσες. Ειδικά τις θάλασσες, που η απεραντοσύνη τους εκμηδενίζει τον άνθρωπο και τον κάνει άθυρμα και καρυδότσουφλο στις θελήσεις της φύσης. Με την τεχνολογία θα παλέψει ο άνθρωπος τη φύση; Και όχι με το υπερόπλο που του χαρίστηκε;

Φυσικά εννοώ την ψυχή. Τη συνείδηση, για να μιλήσουμε επιστημονικά. Την ίδια που ζήτησαν και οι ποιητές να κρατούμε άγρυπνη. "Πάντα ανοιχτά, πάντα άγρυπνα τα μάτια της ψυχής μου." Έγραψε ένας άλλος μεγάλος μας ποιητής, ο Σολωμός.

Να γιατί ζητάμε να μπει η ποίηση στις Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού. Όχι για να τιμήσουμε τον Καββαδία, που φυσικά και θα του άξιζε, ούτε για να δημιουργήσουμε νέους Καββαδίες. Μα γιατί εκεί είναι η θέση της. Όπως και σε ό,τι άλλο συνδέεται με ανθρώπινο παράγοντα.

Και τον άνθρωπο είναι οι ποιητές που τον έχουν μελετήσει και γνωρίσει καλύτερα από κάθε άλλον. Πέρα και από εκεί που φτάνει η επιστήμη, η δύναμη δηλαδή της λογικής.

Οι ποιητές, έγραψε ένας σύγχρονος έλληνας στοχαστής, ο Δημήτρης Λιαντίνης, είναι οι γειτονικότεροι ομότεχνοι του θεού. Και συμπλήρωσε: "Στην κύρια προσφορά του ο ποιητής είναι φορέας και μεταδότης γνώσεων." Κι έτσι ζητάμε κι εμείς να μπουν οι ποιητές στις σχολές πλοιάρχων. Όχι για ψυχαγωγία και μπλα μπλα... μα για τη γνώση τη μοναδική που μπορούν να προσφέρουν στους μελλοντικές κυβερνήτες πλοίων και ανθρώπων.

Δεν μπορώ μάλιστα εδώ να αποφύγω το συνειρμό. Ανάμεσα στα λόγια του Λιαντίνη και ενός ακόμη δασκάλου μου, εκείνου που στην Εμποροπλοιάρχων μας έμαθε Ναυτικό Δίκαιο. Μπορεί στα χρόνια που πέρασαν να ξέχασα το όνομά του, θυμάμαι όμως πάντα τι μας έλεγε για τον πλοίαρχο και τα δικαιώματα που έχει, ακόμη και δικαίωμα ζωής και θανάτου σε ορισμένες περιπτώσεις. Και εξηγούσε πως η ιδιαιτερότητα του επαγγέλματος του πλοιάρχου είχε παλιότερα οδηγήσει να τον θεωρούν ακόμη και ως πρώτο μετά το Θεό!

Θα αποφύγω τη σύγκριση στα λόγια των δύο δασκάλων μου. Αν δηλαδή οι ποιητές ή οι πλοίαρχοι είναι οι πλησιέστεροι στο Θεό άνθρωποι. Πιστεύω πως ο καθένας από τη μεριά του είχε δίκιο να υποστηρίζει την άποψή του. Και ακριβώς για τούτο οι μεν ποιητές πάντα γοητεύονται από τη θάλασσα και τους θαλασσινούς οι δε θαλασσινοί και ιδιαίτερα οι πλοίαρχοι πρέπει να βρίσκονται σε συνεχή διάλογο με τους ποιητές. Να κατέχουν τη γλώσσα τους και να διδάσκονται από τα λεγόμενά τους.

Ζητάμε λοιπόν να γίνουν και σήμερα μικροί θεοί οι πλοίαρχοι; Όχι!

Ζητάμε μόνο να γίνουν Άνθρωποι με το Α κεφαλαίο. Ολοκληρωμένες προσωπικότητες και με ευρύτητα μόρφωσης. Να μεταφέρουν όχι μόνο εμπορεύματα από τη μια άκρη της γης στην άλλη αλλά και να διαδίδουν τον πολιτισμό της χώρας μας.

Όπως ακριβώς συνέβαινε από αρχαιοτάτων χρόνων με τους έλληνες ναυτίλους.

Αυτό το ρόλο της ναυτιλίας, ως γέφυρας πολιτισμού, είναι κρίμα να μην τον διδάσκονται οι επικεφαλής των σημερινών πλοίων. Και ναι μεν περιλαμβάνεται στα καθήκοντα του υποπλοιάρχου η ψυχαγωγία του πληρώματος αλλά ποια ψυχαγωγία μπορούν οι γραμματικοί των καραβιών να προσφέρουν αν δεν έχουν τα κατάλληλα εφόδια;

Βίντεο με ταινίες κακής ποιότητας, τάβλι, μια ξεδοντιασμένη βιβλιοθήκη με αστυνομικά βίπερ... αυτά έχω να θυμάμαι από τα καράβια που πέρασα. Στα σημερινά καράβια έχουν μαθαίνω και δορυφορική τηλεόραση. Έχουν και υπολογιστές και ίντερνετ σε μερικές περιπτώσεις και βιβλιοθήκες με πολλά επαγγελματικά βιβλία υψηλής ποιότητας. Ακόμη και έτσι αληθινή αγωγή της ψυχής δεν προσφέρεται.

Είναι καιρός τα καράβια και οι ναυτικοί να γευτούν γνήσια αγαθά πολιτισμού. Μα για να γίνει αυτό χρειάζεται πρώτα ο πολιτισμός να διαβεί τις πύλες των Ακαδημιών Εμπορικού Ναυτικού. Να εμπλουτιστεί το πρόγραμμα σπουδών και με τέτοια μαθήματα.

Ποίηση και όχι μόνο.

Αυτός είναι ο τρόπος να απαλλάξεις το πλοίο από τα ναρκωτικά, το αλκοόλ και άλλες δυσάρεστες πλευρές του ανθρώπινου παράγοντα. Να κάνεις το χώρο εργασίας πιο ανθρώπινο.

Γιατί, το είπαμε, τα καράβια δεν είναι μόνο λαμαρίνες. Και η λαμαρίνα δεν πρέπει όλα να τα σβήνει. Είναι και οι άνθρωποι. Είναι κυρίως οι άνθρωποι.

Και μπορεί με τη σύγχρονη νομοθεσία να έπαψε πια ο καπετάνιος να θεωρείται ως πρώτος μετά το Θεό, όπως υποστήριζαν οι Ρωμαίοι, πρέπει όμως και το υπόλοιπο πλήρωμα να σταματήσουμε να το βλέπουμε ως σκλάβους σε ρωμαϊκές γαλέρες.

Αν έτσι αντικρίσουμε επιτέλους τον ανθρώπινο παράγοντα, θα σταματήσουμε να τον βρίσκουμε φάντη μπαστούνι στις ναυτικές τραγωδίες. Αλλά και οι ναυτικές τραγωδίες θα μειωθούν. Γιατί όταν δίνεις βάρος στον ανθρώπινο παράγοντα δεν καθορίζεις τα μέτρα ασφαλείας με την ηλικία της λαμαρίνας αλλά με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα. Που είναι ίδια για όλους τους ανθρώπους, είτε σε στεριά είτε σε θάλασσα. Και είτε εργάζονται σε καινούρια πλοία είτε σε παλιά.

Επειδή όμως δεν πετώ στα σύννεφα, όπως δεν ασχολούνται με νεφελοκοκκυγίες και οι αληθινοί ποιητές, γνωρίζω πως ζητάω πράγματα που δεν πρόκειται σύντομα να εφαρμοστούν. Και γνωρίζω και το γιατί. Μα όπως οι ποιητές έτσι κι εγώ δε θα σταματήσω να ονειρεύομαι το καλύτερο αύριο και έναν κόσμο πιο ανθρώπινο...