Μη λυπάστε παρακαλώ τα παιδιά των ναυτικών

Εκείνο κοριτσάκι το έλεγαν Σοφία. Ετών 10. Ένα στρουμπουλό ξανθό κοριτσάκι με υψηλότατο δείκτη νοημοσύνης.

Σήμερα η Σοφία πρέπει να είναι τριάντα και...

Τότε που τη γνώρισα ήταν ακόμη μαθήτρια του δημοτικού.

Στο μητρώο έγραφε:

Πατέρας: Ναυτικός
Μητέρα: Οικιακά

Θεέ μου, τι έλλειψη πρωτοτυπίας. Ναυτικός εκείνος, σκλάβα εκείνη στο σπίτι να μεγαλώνει τα παιδιά. Πώς αλλιώς να τα βγάλει πέρα;

Η δική μου θητεία στα καράβια ήταν λογικό να με κάνει πιο ευαίσθητη για όλα αυτά τα παιδιά των πρώην συναδέλφων. Σε αντίθεση με τους άλλους εκπαιδευτικούς εγώ ήξερα και δεν μπορούσα να αγνοήσω τι σημαίνει πατέρας ναυτικός.

Τους είχα ζήσει στις ατέλειωτες ώρες της βάρδιας να μου μιλάνε για τα παιδιά τους.

Τους είχα παρακολουθήσει στο καπνιστήριο να ονειρεύονται την ώρα και τη στιγμή που θα τα αγκαλιάσουν και πάλι.

Πολλές φορές τους άκουσα να μιλάνε στον ασύρματο και μερικές εκεί να μαθαίνουν πως έγιναν πατεράδες...

Κι άλλοτε, πίσω στην πρύμη, τους είδα να πίνουν και να μεθάνε μετά από ένα άσχημο μαντάτο.

Άσε που ήταν ακόμη νωπή η αγωνία μου από τις ώρες που κρατούσα την τύχη τους στα χέρια μου. Το έχετε νιώσει αυτό το ατλαντικό βάρος να σας συνθλίβει; Την ώρα που ήμουν υπεύθυνη αξιωματικός στη γέφυρα χωρίς παρουσία άλλου...

Τότε ακόμη δεν ήξερα πως θα γίνω μια μέρα δασκάλα. Κι όμως έβλεπα κιόλας μέσα στο σκοτάδι τα μάτια των μελλοντικών μαθητών μου. Κι ας μην ήξερα ούτε τα ονόματά τους.

Ναι, στο σκοτάδι ήταν που αγριεύαν τα πράγματα. Τότε που ο καπετάνιος και όλοι οι άλλοι ήξερα πως κοιμούνται. Και φοβόμουν, γιατί να το κρύψω; πως αν κάνω καμιά στραβή δε θα προλάβουν να πουν ούτε κιχ...

Λένε καμιά φορά για μένα πως είμαι νευρική, απότομη, απόλυτη και γενικά λέει τους θυμίζω Θάτσερ και Δαμανάκη στα νιάτα της.

Αυτοί που τα λένε δεν ήταν τότε εκεί. Στη σκοτεινή γέφυρα. Να δουν πως σφυρηλατείται ο χαρακτήρας του ανθρώπου όταν οι καταστάσεις τον ξεπερνούν.

Ήταν όμως τα παιδιά. Τα παιδιά των ναυτικών.

Χρόνια αργότερα έμαθα πως τα έλεγαν Σοφία, Μιχάλη, Νάντια...

Αχ, τα παιδάκια των ναυτικών. Οι πιστοί μου σύντροφοι στις νυχτερινές βάρδιες. Που έσκιζαν με τα ματάκια τους το σκοτάδι και φώναζαν:

ΠΡΟΣΕΧΕ! ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΣΟΥ ΔΕΚΑΤΕΣΣΕΡΑ. ΔΕ ΘΕΛΩ ΝΑ ΜΕΙΝΩ ΟΡΦΑΝΟ.

Αργότερα, όταν τα συνάντησα από κοντά, άκουσα την άλλη κραυγή:

ΜΟΥ ΛΕΙΠΕΙ Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ΜΟΥ! ΦΕΡΤΕ ΜΟΥ ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ ΜΟΥ! ΝΑ ΓΙΝΩ ΚΙ ΕΓΩ ΣΑΝ ΤΑ ΑΛΛΑ ΠΑΙΔΑΚΙΑ...

Τα παιδιά των ναυτικών είναι παιδιά ορφανά. Δε θα τα βάλω στην πλάστιγγα να τα συγκρίνω αν είναι λιγότερο ή περισσότερο ορφανά από όσα αληθινά έχουν χάσει το γονιό τους. Γιατί ξέρω την ψυχολογία του παιδιού και επομένως τέτοια σύγκριση τη βρίσκω ανόητη.

Η περίπτωση της Σοφίας ήταν η πρώτη που με δίδαξε το βάρος αυτής της ιδιότυπης ορφάνιας.

Ήταν το πουλάκι μου μήλο μαραμένο... Έξυπνο παιδί, το είπα ήδη, μα χωρίς καμία ζωντάνια. Ένα λουλουδάκι που το ξέχασαν απότιστο.

Ναι, καταλάβαινα, ακόμη και ναυτικός να μην είχα υπάρξει, θα καταλάβαινα τη Σοφούλα... δε λέω...

Εκείνο όμως που με συγκλόνισε και που δεν το περίμενα, ήταν η τεράστια αλλαγή όταν έφτασε το χαρμόσυνο τηλεγράφημα. Δεν μπορείτε να φανταστείτε εικόνα. Να γελά και να κλαίει και να κάνει κάθε είδους τρέλα.

ΕΡΧΕΤΑΙ Ο ΜΠΑΜΠΑΣ ΜΟΥ ΚΥΡΙΑ!

Πώς λέει το θέμα μας; Γυναίκα onboard?

Ε, εκεί παρακολουθούσα την πλήρη αντιστροφή. Άντρας στο σπίτι!

Γυάλιζαν τα μάτια της, τα μάγουλά της ήταν της φωτιάς, κουνιόταν διαρκώς και δεν μπορούσε να σταθεί σε ένα σημείο.

Το πιστεύετε ότι εκεί και τότε, στη χαρά του παιδιού, σπάραξε χειρότερα η καρδιά μου; Ίσως γιατί το μαύρο χρειάζεται το λευκό για να φαντάξει το πικρό του θώρι ακόμη πιο άραχλο και σκοτεινό.

Κι ακόμη γιατί ήξερα εκείνο που το παιδί μες στην τρελή χαρά του λησμονούσε ή ήθελε να λησμονά. Πως για λίγο μόνο θα κράταγε η χαρά. Κι έπειτα ο πατέρας θα έπαιρνε και πάλι το βαλιτσάκι του και το φυλλάδιο...

Μπορεί να έφταιξαν και οι δικές μου μνήμες και το παιδί που ξύπνησε μέσα μου. Ίδια κι εγώ με τη Σοφία πανηγύριζα όταν ερχόταν η μάνα στο σπίτι. Κι έπειτα, έπειτα τι; Πριν καλά καλά καταλάβω την παρουσία της και πριν χορτάσω την αγκαλιά της, χανόταν και πάλι στον ορίζοντα...

Έγινα λέει ναυτικός. Παράξενο για κορίτσι κι εκείνα μάλιστα τα χρόνια. Μα για να σου πω... Τι είναι πιο δύσκολο, να μπαρκάρεις εσύ στα είκοσι ή να κουνάς κάθε τρεις και λίγο μαντήλι στα οκτώ σου αποχαιρετώντας τη μάνα σου;

Ναι, ξέρω. Χειρότερο απ' αυτά είναι να θάβουν τη μάνα σου κι εσύ να είσαι μόλις πέντε χρονών. Όσο και ο πατέρας μου σαν χάθηκε η γιαγιά μου...

Θέλω να πω πως πάντα υπάρχει και το χειρότερο. Και φέτος είχα την ατυχία να το γνωρίσω και από κοντά. Δυο μάτια, τρομαγμένα σπουργίτια, που δε γνώρισαν ποτέ μάνα. Και όμως δεν ήταν πεθαμένη. Ούτε δασκάλα. Ούτε και ναυτικός.

Νομίζουν οι πολλοί σαν ακούνε για τη ζωή μου πως το δύσκολο ήταν που έγινα ναυτικός. Γυναίκα εσύ, πώς άντεξες με τόσους άντρες!!!

Όχι. Και να το φωνάξω ξανά να ακουστεί: ΟΧΙ!!!!!!

Το δύσκολο είναι που έγινα και παραμένω δασκάλα. Και που αντέχω, εγώ ξέρω πώς, με τόσα παιδιά...

Σήμερα κυρίες και κύριοι, και μην κοροϊδεύετε τους εαυτούς σας, δεν υπάρχει ευτυχισμένο παιδί. Ή και αν υπάρχει είναι είδος προς εξαφάνιση. Κάτι σαν καρέτα καρέτα να πούμε...

Μπορώ εγώ, ειδικά εγώ, να μην παραδεχτώ την ιδιαιτερότητα των παιδιών των ναυτικών; Η Σοφούλα ήταν η πρώτη. Που με σκότωσε με τη χαρά της... Αν είναι δυνατόν! Με τη χαρά της για την επιστροφή του πατέρα. Κι έπειτα με τσάκισε τελείως τη μέρα που εκείνος ξανάφυγε. Τι κλάμα! Θεέ μου τι κλάμα και τι σπαραγμός απαρηγόρητος...

Η θάλασσα λέγανε οι παλιοί σοφοί είναι από δάκρυα. Ε, αν είναι από δάκρυα η θάλασσα τότε τα κύματά της όταν λυσσάει και μαίνεται είναι τα δάκρυα των παιδιών των ναυτικών. Άσπρα τα κύματα σαν την άδολη ψυχούλα τους. Και οργισμένα σαν την πικρή οργή τους για την άδική τους μοίρα.

Ακολούθησαν από τότε πολλές ... Σοφούλες. Και ήταν πάντα (ή σχεδόν πάντα και υπογραμμίστε το αυτό ) μία από τα ίδια. Και δε χρειαζόταν πια να μου πούνε πότε ήρθε ο πατέρας ή πότε έβαλε μπροστά να ξαναμπαρκάρει. Έπαιρνα τα τηλεγραφήματα από τα μάτια των μαθητών μου.

Όμως, θα κάνω εδώ την παλινωδία μου, έτσι είναι η ζωή. Σκληρή. Και σφάλλουμε να νομίζουμε πως για το χατίρι των παιδιών πρέπει να τη σουλουπώνουμε και να της βάζουμε κοκκινάδι.

Τα παιδιά χρωστάμε να τα μεγαλώνουμε με αγάπη και στοργή και φροντίδα αλλά και με αλήθεια.

Κι άλλο τόσο σφάλλουμε να νομίζουμε τα παιδιά για αδύναμα και ανίκανα. Έχουν τεράστια δύναμη. Πολύ περισσότερη από τη δική μας.

Τότε που συνάντησα τη Σοφία ήμουν ακόμη περισσότερο ναυτικός και λιγότερο δασκάλα. Τώρα πια, με 23 χρόνια συμπληρωμένα στο δασκαλίκι, μπορώ και βλέπω πολύ βαθύτερα... Αλλά και πολύ μακρύτερα.

Η δυστυχία της κάθε Σοφίας δεν είναι μονοσήμαντη. Τα παιδιά πολλές φορές χρειάζεται να στερηθούν τους γονείς τους. Και για πολλούς λόγους.

Αλίμονο αν κάθε παιδί που στερείται το γονιό του, για λίγο ή και για πάντα, χάνει ταυτόχρονα και το δικαίωμα στην ευτυχία.

Και ξέρω σήμερα πολλά παιδιά που μεγαλώνουν με τους γονείς τους δίπλα και τα τρέχουν στους παιδοψυχολόγους. Η κατάθλιψη δεν είναι ασθένεια μόνο για ενήλικες. Δυστυχώς.

Γυρνώντας όμως στο θέμα μας και ολοκληρώνοντας (επιτέλους ) θα πω ότι ειδικά για τα παιδιά των ναυτικών το σημαντικότερο που τα γεμίζει δυστυχία είναι η στάση των άλλων τριγύρω τους. Και όχι η απουσία αυτή καθαυτή.

Συνήθως δηλαδή τα παιδιά λειτουργούν ως αλεξικέραυνα της δυστυχίας που ανιχνεύουν τριγύρω τους. Στα μάτια της μάνας που στερείται το σύντροφό της. Στη φορτωμένη αγωνία και ενοχές φωνή του πατέρα από την άλλη άκρη του κόσμου.

Λέω λοιπόν να μην φορτώνουμε στα παιδιά τα δικά μας ασήκωτα βάρη. Είναι πολύ αδύνατες οι πλατίτσες τους για τέτοιο ζαλίκι.

Και λέω να φαινόμαστε εμείς πιο θαρραλέοι μπρος στις δυσκολίες και τις αντιξοότητες της ζωής. Για να τα διδάσκουμε και αυτά με το μόνο τρόπο που μπορεί κανείς να διδάξει, με το παράδειγμα και την πράξη...

Ίσως να σας γεννήθηκε επιτέλους και η εύλογη απορία: Αν υπάρχουν και ευτυχισμένα παιδιά ναυτικών...

Ναι, ή μάλλον θα το έλεγα παιδιά με ισορροπημένα αισθήματα. Παιδιά που στενοχωριούνται όταν ο πατέρας φεύγει αλλά με μέτρο. Και που γρήγορα ξεπερνούν τον αποχωρισμό και συνεχίζουν φυσιολογικά τη ζωή τους.

Πολύ πιο φυσιολογικά από άλλους συμμαθητές τους που έχουν και δεν έχουν και τους δυο γονείς στο σπίτι καθημερινά... Όπως δηλαδή είναι σήμερα η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών.

Η απόσταση ξέρετε δεν είναι πάντα θέμα χιλιομέτρων. Και η αποξένωση μέσα στην οικογένεια θερίζει στις μέρες μας.

Αντίθετα, να είναι καλά η τεχνολογία, υπάρχουν σήμερα χίλιοι τρόποι να γεφυρώσουν τόπους μακρινούς. Κυρίως όμως υπάρχει η σωστή ανατροφή ενός παιδιού για να το μάθει πως το σημαντικό δεν είναι το πρόβλημα αλλά πώς το αντιμετωπίζουμε. Μάθημα σπουδαίο όχι μόνο για να αντέξει ένα δύσκολο παρόν αλλά και για να σταθεί παλικάρι και σε όσα άλλα (και θα είναι πολλά) το καρτερούν παρακάτω σαν βγει στη ζωή.

Μην τα λυπάστε παρακαλώ τα παιδιά των ναυτικών. Ο οίκτος έτσι κι αλλιώς είναι αρνητικό συναίσθημα.

Κάντε όμως ό,τι είναι δυνατόν για να βελτιωθούν οι όροι εργασίας και ζωής των γονιών τους. Και των πατεράδων και των μανάδων. Κι εκείνων που ταξιδεύουν κι εκείνων που μένουν πίσω. Γιατί ευτυχισμένοι γονείς έχουν και ευτυχισμένα παιδιά. Και τούμπαλιν...

Αυτό είναι το κλειδί. Το λέω ως δασκάλα σήμερα και ως ναυτικός χτες. Ως μια πικραμένη ναυτικός του χτες... Που ευτυχώς δεν έχω δικά μου παιδιά να ποτίζω την ψυχούλα τους με τη δική μου πίκρα που δεν μπόρεσα να ζήσω το όνειρό μου. Αυτή τη στυφή αίσθηση αποτυχίας...

Μα ξέρετε τι έχουν περισσότερο ανάγκη τα παιδιά; Όχι την κούπα με το γάλα και το καλοστρωμένο κρεβατάκι. Αν ήταν έτσι τα βασιλόπουλα δε θα τα μεγάλωναν νταντάδες... Έχουν ανάγκη να καμαρώνουν για τους γονείς τους. Δε λέω πως έχουν μόνο αυτό ανάγκη. Ούτε πως η απουσία του γονιού και ειδικά της μάνας είναι ασήμαντη.

Ειλικρινά όμως δε βλέπω ως αξεπέραστο εμπόδιο το ναυτικό επάγγελμα στη δημιουργία μιας ευτυχισμένης οικογένειας και τη σωστή ανατροφή των παιδιών. Και για τους πατεράδες και για τις μανάδες... Αρκεί βεβαίως να υπάρξουν κατάλληλα μέτρα στήριξης της ναυτικής οικογένειας...

_______________

• Η ανάρτηση αυτή είναι απόσπασμα από το διάλογο στο φόρουμ HOMA EDUCANDUS:

ΓΥΝΑΙΚΑ ONBOARD